Per 1 maart 2012 beschikt het Nederlands Arbitrage Instituut (NAI) over een "Familiekamer", waardoor het mogelijk is om familierechtelijke geschillen aan arbitrage te onderwerpen. Het familierecht kent meerdere mogelijkheden om in overleg tot een oplossing te komen, daar komt sinds kort dus arbitrage als mogelijkheid bij.

Andere mogelijkheden voor geschillenbeslechting

Voordat ik in ga op de nieuwste vorm van geschillenbeslechting geef ik u een overzicht van overige vormen van geschillenbeslechting die het familierecht kent.

Rechter
De meest bekende vorm om een geschil te beslechten is ongetwijfeld de gang naar de rechter. Elke rechtbank en elk gerechtshof beschikt over een gespecialiseerde familiekamer, zodat deskundige rechters zich over uw zaak buigen.

Mediation
Mediation is een vrijwillige bemiddeling bij conflicten, buiten de rechtszaal. Mediation heeft inmiddels ook een belangrijke plek ingenomen als vorm van geschillenbeslechting. Uit de praktijk blijkt, zeker bij echtscheidingen, dat het in onderling overleg regelen van de gevolgen van een echtscheiding veel tijd, negatieve energie en kosten kan besparen.

Bindendadviesprocedure
Wanneer partijen het wenselijk vinden dat bepaalde geschilpunten voorgelegd worden aan een onafhankelijk adviseur dan is dat ook mogelijk. Dit wordt de bindendadviesprocedure genoemd, waarvoor geen wettelijke voorschriften gelden.

Collaborative divorce
Een andere, relatief nieuwe, manier van scheiden is collaborative divorce, ofwel overlegscheiding. Hierbij werken partijen, bijgestaan door hun advocaten en eventuele andere deskundigen waaronder mogelijk een coach, vanuit een teamwork gedachte, samen om op respectvolle wijze uit elkaar te gaan.

Arbitrage

Aan genoemde vormen van conflictenbeslechting wordt nu ook arbitrage toegevoegd. Hierbij leggen partijen een geschil voor aan een of meerdere onafhankelijke deskundigen − arbiters genoemd −, die een bindende uitspraak doen. Van oudsher is arbitrage in Nederland vooral gebruikt om geschillen op te lossen tussen ondernemers in de bouw en in de (internationale) handel, maar ook arbeidsrechtelijke geschillen en huurzaken zijn geschikt voor arbitrage. De arbitragecommissies hebben specifieke deskundigheid ter zake de betreffende branche. Hier is de familiekamer aan toegevoegd. Deze kamer zal worden bemand door advocaten, rechters en accountants/belastingadviseurs, die allen gespecialiseerd zijn op familierechtelijk gebied.

Specialistische kennis arbiters
Als u uw geschil aan arbitrage onderwerpt, kunt u kiezen voor één of drie arbiters waarbij u kunt aangeven op welk terrein de arbiter gespecialiseerd moet zijn. Een rechter in het familierecht is breed georiënteerd en behandelt uiteenlopende familierechtelijke procedures. Een arbiter kan een specifiek beroep of specifieke kennis hebben en daarom van meerwaarde zijn voor het te beslechten geschil, vanwege zijn specifieke kennis, bijvoorbeeld bij het vaststellen van de alimentatieverplichting van een ondernemer. Een arbiter met de achtergrond van een accountant zal met andere ogen naar de bedrijfsresultaten en alimentatie mogelijkheden kijken, dan een breed algemeen opgeleide familierechter.

Een goedkoper alternatief?
De vraag rijst of arbitrage aantrekkelijk is omdat het wellicht ook een goedkoper alternatief is om tot een oplossing te komen dan de soms langslepende rechtelijke procedures of vele mediation gesprekken. Weliswaar zullen mogelijk de griffierechten, het geld dat u betaalt om toegang tot de overheidsrechter te krijgen, flink worden verhoogd indien het wetsvoorstel van de minister van Veiligheid en Justitie door de Eerste en Tweede Kamer wordt aangenomen, maar arbitrage lijkt naar mijn idee niet echt een goedkoper alternatief. Wanneer u uw geschil aan het Nederlands Arbitrage Instituut (NAI) voorlegt, zult u het honorarium en de verschotten van de arbiter(s) alsook de administratiekosten van het NAI moeten betalen.

Arbitrage als volwaardig alternatief voor de familierechter?

Wanneer u zich niet kunt vinden in de uitkomst van de mediation of het advies van een onafhankelijke deskundige kunt u zich altijd nog tot de rechter wenden. Als u voor arbitrage kiest, is dat een alternatief voor de rechter.

Arbitrage in het familierecht is echter nog geen volledig volwaardig alternatief voor de rechter mede omdat uit de wet volgt dat voor een aantal zaken, waaronder bijvoorbeeld het uitspreken van de echtscheiding en het verkrijgen van eenhoofdig gezag, een beslissing van de rechter noodzakelijk is. Dit betreffen beslissingen die volgens de wet voorbehouden zijn aan de rechter, reden waarom u in die gevallen nog steeds een rechter nodig hebt.

Arbitrage van toegevoegde waarde?

Arbitrage kan voor u van toegevoegde waarde zijn vanwege de specialistische kennis van de arbiters. Daarnaast kan een arbitrageprocedure mogelijk vanwege kortere termijnen en snelle beschikbaarheid van de arbiters vlotter worden afgewikkeld dan een rechterlijke procedure. De praktijk zal moeten uitwijzen of arbitrage een zinvolle en goedkopere aanvulling op de reeds bestaande alternatieven voor geschillenbeslechting is.

Meer informatie?

Wilt u meer weten over de verschillende manieren van geschillenbeslechting in het familierecht? Wilt u weten of uw zaak zich leent voor arbitrage of heeft u andere vragen? Neemt u dan gerust contact op met mij of een van de andere familierechtspecialisten.