Erkenning, Gezag en omgang

Ouderlijk gezag en erkenning vóór 1 januari 2023

Als een erkenning plaatsvindt voor 1 januari 2023 is nog geen sprake van gezamenlijk ouderlijk gezag van beide ouders. Ouderlijk gezag betekent de verantwoordelijkheid voor de zorg en opvoeding van het kind. De vader die met erkenning juridisch ouder is geworden, heeft dan nog geen zeggenschap over aangelegenheden die het kind betreffen, zoals bijvoorbeeld de hoofdverblijfplaats van het kind, een schoolkeuze en medische beslissingen. Alleen de moeder heeft automatisch het ouderlijk gezag. Vader krijgt eerst het gezag over het kind, door middel van een gezamenlijke aanvraag bij de rechtbank. De medewerking van de moeder is daarvoor altijd vereist. 

Krijgt de vader die niet, dan kan hij op grond van de wet en rechtspraak aan de rechter vragen samen met de moeder belast te worden met het gezag. Hiervoor moet wel vaststaan dat hij de vader is van het kind. Dit betekent dat hij het kind als het zijne erkend moet hebben of dat alsnog moet doen.

Lees ook: Vaststelling en ontkenning vaderschap

Als uitgangspunt geldt dat gezamenlijk gezag van de ouders in het belang is van het kind. De rechter zal in principe het verzoek slechts afwijzen als:

1. er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen, of;
2. afwijzing anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is.

Ieder kind heeft recht op contact met beide ouders. Dat staat los van hoe het gezag geregeld is. Ook een ouder die geen gezag heeft over zijn of haar kind, heeft wel recht op en de verplichting tot omgang met het kind. Afspraken over hoe de zorg voor de kinderen geregeld wordt na het uit elkaar gaan, kunnen vastgelegd worden in een ouderschapsplan. Als partijen hierover van mening verschillen, kan de rechter worden ingeschakeld.

Wijziging gezamenlijk gezag bij erkenning vanaf 1 januari 2023

Sinds 1 januari 2023 geldt dat ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag krijgen met de moeder. Dit gebeurt als zij hun kind na 1 januari 2023 erkennen. Zij hoeven het gezag niet langer samen met de moeder aan te vragen bij de rechtbank.

Is een kind voor 1 januari 2023 erkend? Dan moeten de ouders het gezamenlijk gezag wel regelen. Ook als het kind na 1 januari 2023 is geboren.

Uitzonderingen automatisch ouderlijk gezag door erkenning

Ben je ongehuwd of heb geen geregistreerd partnerschap, en is jouw kind erkend op of na 1 januari 2023, dan geldt een aantal situaties waarin ondanks de nieuwe regelgeving geen gezamenlijk gezag volgt:

• er is al een voogd van het kind. Dat kan een persoon of een instantie zijn;
• niemand heeft het gezag over het kind. De moeder is bijvoorbeeld minderjarig of staat onder curatele;
• er zijn al twee personen met gezag over het kind, bijvoorbeeld de moeder met de stiefvader;
• je hebt als erkenner al eerder het gezag over het kind gehad. Je kan als erkenner gezamenlijk gezag aanvragen via de procedure verzoek gezag;
• de moeder en jij als erkenner hebben samen bij de erkenning verklaard dat de moeder alleen het gezag zal uitoefenen. Jullie kunnen alsnog gezamenlijk gezag aanvragen via het schriftelijke aanvraagformulier van de rechtbank;
• de erkenning is met vervangende toestemming van de rechter tot stand gekomen. Je kunt als erkenner samen met de moeder alsnog gezamenlijk gezag aanvragen via het schriftelijke aanvraagformulier van de rechtbank.

GEZAG EN OMGANG NA BEËINDIGING HUWELIJK OF GEREGISTREERD PARTNERSCHAP

Gedurende een huwelijk hebben ouders automatisch samen het ouderlijk gezag over hun kinderen. Na de scheiding blijft het gezamenlijk gezag in principe voortbestaan. Voor uit een samenleving geboren kind moet het gezamenlijk gezag apart geregeld worden. Je bent en blijft immers samen de verantwoordelijkheid dragen voor de opvoeding en verzorging van een kind. Gezamenlijk gezag houdt in dat je samen de verantwoordelijkheid draagt voor de opvoeding en verzorging van je kind. Je moet hierover ook met elkaar overleggen als je uit elkaar bent. Wat jullie hierover afspreken kun je vastleggen in een ouderschapsplan. Onze familierechtadvocaten kunnen je als ouders hierin begeleiden.

Als je een onoverbrugbaar meningsverschil hebt over de invulling van het gezag en omgang, kan bemiddeling door of een uitspraak van de rechter worden verzocht. Ook daarbij kunnen onze echtscheidingsadvocaten je bijstaan.

Vaststellen omgangsregeling

Elk van de ouders, of degene die in een nauwe persoonlijke betrekking tot het kind staat, kan de rechter verzoeken om een omgangsregeling vast te stellen.

De rechter ontzegt het recht op omgang slechts bij aanwezigheid van één van de limitatief in de wet opgesomde situaties, te weten: 

• als omgang een ernstig nadeel zou opleveren voor de geestelijke of lichamelijke ontwikkeling van het kind, of;
• als de ouder of degene die in een nauwe persoonlijke betrekking staat tot het kind kennelijk ongeschikt of kennelijk niet in staat moet worden geacht tot omgang, of;
• als het kind dat 12 jaar of ouder is bij zijn verhoor van ernstige bezwaren tegen de omgang met zijn ouder of met degene met wie hij in een nauwe persoonlijke betrekking staat, heeft doen blijken, of
• als omgang anderszins in strijd is met de zwaarwegende belangen van het kind.

Family life biedt uitkomst voor de (groot)ouders zonder gezag

Een ouder zonder gezag heeft recht op omgang als er sprake is van een nauwe persoonlijke band met het kind. In de termen van het Europese hof heet dit family life. Er is doorgaans al sprake van family life tussen een kind en de biologische ouder als deze aanwezig is geweest bij de geboorte van het kind en daarna op zijn minst serieuze pogingen heeft gedaan om contact te houden met het kind. Als er sprake is van family life kan de ouder zonder gezag dus een verzoek doen om een omgangsregeling vast te stellen. In sommige gevallen komen ook grootouders op basis van family life een recht op omgang toe.

Lukt het niet om afspraken te maken via mediation of anderszins, dan kan via een procedure bij de rechtbank een regeling verzocht worden. Dit kan ook als een bestaande regeling gewijzigd moet worden in verband met veranderde omstandigheden.

Welke weg ook bewandeld moet worden, onze familierechtadvocaten kunnen je voorzien van deskundige juridische ondersteuning.