Auteursrecht software: niet ieder product uit het ontwikkelingsproces is auteursrechtelijk beschermd

Het software-ontwikkelingsproces is zeer omvangrijk en vergt veel creatieve keuzes. Toch is niet ieder product uit het ontwikkelingsproces van software auteursrechtelijk beschermd. Zo is voorbereidend materiaal op basis van de softwarerichtlijn alleen auteursrechtelijk beschermd als het tot een computerprogramma kan leiden. Maar wat wordt er nu precies onder voorbereidend materiaal verstaan? Op deze vraag heeft de Hoge Raad recentelijk antwoord gegeven.

Is software auteursrechtelijk beschermd?

Voordat we de uitspraak van de Hoge Raad nader bespreken, staan we eerst kort stil bij de vraag hoe het auteursrecht software beschermt tegen een inbreuk door een ander.

Het auteursrecht biedt de maker van een (creatief) werk het alleenrecht om het openbaar te maken en/of te verveelvoudigen. Dit betekent dat u in beginsel tegen iedere derde kan optreden die zonder uw toestemming gebruik maakt van uw software. Het auteursrecht ontstaat automatisch – zonder dat een registratie en/of deponering nodig is – op het moment dat een werk wordt gemaakt.

Ook software wordt beschermd door het auteursrecht. Net als bij andersoortige werken, geniet software alleen auteursrechtelijke bescherming als de software een eigen oorspronkelijk karakter heeft en een persoonlijk stempel van de maker draagt. De software mag met andere woorden dus niet zijn ontleend aan andere software en het moet een resultaat zijn van creatieve keuzes.

Welke software wordt precies auteursrechtelijk beschermd?

De softwarerichtlijn, die in Nederland is terug te vinden in de Auteurswet, bepaalt onder meer dat slechts de daadwerkelijke uitwerking van de software wordt beschermd. Eventuele ideeën en/of de beginselen van (een deel van) de software worden dus niet beschermd.

Ook software of elementen van software die alleen technisch of functioneel van aard zijn, worden niet auteursrechtelijk beschermd. Zo rust er bijvoorbeeld wel een auteursrecht op de broncode (een voor de programmeur leesbare code) en/of objectcode (een omgezette, voor de processor leesbare code) van de software, maar niet op de functionaliteit, de programmeertaal en de bijbehorende bestandsformaten.

Is het voorbereidend materiaal ook auteursrechtelijk beschermd?

Onder software wordt ook het voorbereidend materiaal verstaan. De Hoge Raad heeft zich begin dit jaar uitgelaten over de vraag wat er precies onder ‘voorbereidend materiaal’ dient te worden verstaan.

Wat speelde er in dit geval?

De Diplomatic Card-vennootschappen (DC c.s.) ontwikkelden en verhandelden een systeem van post-paid tankkaarten. Met deze kaarten kunnen diplomaten en medewerkers van internationale instellingen (gedeeltelijk) btw- en accijnsvrij brandstof inkopen.

Later zijn ook (wederpartij) Forax c.s. – van wie enkelen voorheen werkten bij DC c.s. – software voor dergelijke tankkaarten gaan ontwikkelingen en verhandelen. Hierop stelde DC c.s. (onder meer) dat inbreuk werd gemaakt op haar auteursrechten.

Centraal in de vraag of inbreuk was gemaakt op de auteursrechten van DC c.s., stond de reikwijdte van het begrip ‘voorbereidend materiaal’. Welk materiaal valt hier nu precies onder?

De Hoge Raad heeft het oordeel van het hof bevestigd dat sprake is van voorbereidend materiaal op het moment dat er geen programmeerslag met creatieve stappen meer nodig is om van het materiaal een computerprogramma te kunnen maken. Hiermee sluit de Hoge Raad aan bij de jurisprudentie van het Europees Hof van Justitie, waaruit volgt dat niet ieder product uit het ontwikkelingsproces van software bij uitstek beschermd is. Het ontwerpmateriaal als zodanig moet tot het computerprogramma zelf kunnen leiden om als voorbereidend materiaal te kunnen worden aangemerkt.