Mag je in hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State nieuwe gronden aanvoeren? Deze vraag heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van een nieuw antwoord voorzien in een tweetal uitspraken. De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelde op 9 februari 2022 dat dit mag, maar er zijn wel uitzonderingen op deze regel!

Wat is een grondentrechter?

De Afdeling bestuursrechtspraak hanteerde tussen beroep en hoger beroep een grondentrechter. Dit houdt in dat gronden die redelijkerwijs in beroep bij de rechtbank naar voren gebracht konden worden, maar niet zijn aangevoerd, niet voor het eerst in hoger beroep konden worden aangevoerd. Die gronden werden in hoger beroep niet inhoudelijk beoordeeld.

Andere hoogste bestuursrechters hanteren geen grondentrechter

Deze grondentrechter wordt niet toegepast door andere hoogste bestuursrechters, zoals de Hoge Raad in het belastingrecht, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven. 

Wanneer hanteert Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State grondentrechter

De Afdeling bestuursrechtspraak maakt nu onderscheid in het soort zaken waarbij ze de grondentrechter hanteert:
 

Geen grondentrechter? Is het dan altijd toegestaan om in hoger beroep nieuwe gronden aan te voeren?

Nee, uiteraard zijn er uitzonderingen:

  1. Zo zullen gronden die uitdrukkelijk zijn prijsgegeven, buiten beschouwing worden gelaten als zij in hoger beroep (opnieuw) worden aangevoerd.
  2. Bovendien kan op een gegeven instemming met een door de rechter in eerste aanleg gekozen werkwijze in hoger beroep niet worden teruggekomen.
  3. Ook wordt het aanvoeren van nieuwe gronden in hoger beroep beperkt door de “goede procesorde”. Dit houdt in dat nieuwe gronden in hoger beroep niet worden toegelaten als:
    1. de andere partij(en) te weinig tijd resteert om zich daarover inhoudelijk uit te laten;
    2. in een (te) laat stadium een geheel nieuw onderwerp aan de orde wordt gesteld;
    3. inhoudelijke bespreking van de in een (te) laat stadium naar voren gebrachte gronden leidt tot aanhouding van de zaak met als gevolg een onwenselijke of onaanvaardbare vertraging van de procedure.

Grondentrechter in het omgevingsrecht

Zoals hierboven al aangegeven, geldt in zaken over het omgevingsrecht het uitgangspunt dat de grondentrechter tussen beroep en hoger beroep van toepassing blijft. Alleen als is uitgesloten dat het toestaan van één of meer nieuwe gronden in hoger beroep leidt of kan leiden tot benadeling van derde-belanghebbenden, kan de bestuursrechter een uitzondering maken op genoemd uitgangspunt.

Voor zaken die in het omgevingsrecht onder het procesrecht van de Crisis- en herstelwet vallen, geldt echter dat de grondentrechter altijd wordt toegepast.

Heeft u vragen over de toepassing van de grondentrechter?

Of heeft u vragen over het bestuursrechtelijke proces of andere inhoudelijke vragen? Neem gerust contact op met mij of een van onze bestuursrechtelijke specialisten. Wij adviseren (en zo nodig procederen) over bestuursrechtelijke zaken.