In de lokale media is er het afgelopen jaar al veel over geschreven, maar recentelijk heeft het ook het nationale nieuws gehaald: het handhavingsproject van de gemeente Noordwijk, waarbij de gemeente het oneigenlijk gebruik van bollenvelden tegengaat. Gebleken is dat veel percelen die eigenlijk bestemd zijn voor bollengronddoeleinden, in de praktijk soms al tientallen jaren gebruikt worden als tuin of om paarden te houden. Doordat de gemeente nu actief gaat handhaven, is er veel onrust ontstaan in de gemeente. Maar hoe ziet een handhavingsprocedure eruit? En wat zijn uw opties en rechten? 

Handhaving doelstelling in Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport en handhavingsverzoeken

Het project van de gemeente Noordwijk vloeit voort uit de Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport, die in 2009 is opgesteld door de gemeenten Katwijk, Hillegom, Noordwijk, Lisse en Teylingen. Het actief handhaven op oneigenlijk gebruik van grond die bestemd is voor bollen, is één van de doelstellingen die in deze visie is vastgelegd. De afgelopen jaren heeft de gemeente Noordwijk geïnventariseerd waar sprake is van (vermeend) oneigenlijk gebruik van bollengronden en sinds begin dit jaar, zijn de toezichthouders van de Omgevingsdienst West-Holland (ODWH), begonnen met het bezoeken van percelen.

Naast dit handhavingsproject, ontvangt de gemeente echter ook ‘gewone’ handhavingsverzoeken van omwonenden, bijvoorbeeld over paardenweitjes. 

Het gaat weliswaar om twee verschillende aanleidingen om te handhaven, maar in beide gevallen ontvangt u een brief van de gemeente met daarin veel juridische termen en eisen waar u binnen een bepaalde termijn aan moet voldoen. Doet u dat niet, dan wordt een dwangsom opgelegd. 

U ontvangt eerst een vooraankondiging of voornemen tot handhaving

Wanneer een bestuursorgaan, meestal het college van burgemeester en wethouders, voornemens is om over te gaan tot handhaving in de vorm van een last onder dwangsom of last onder bestuursdwang, ontvangt u eerst een voornemen tot handhaving. Dit is een vooraankondiging waarin wordt aangegeven dat één of meerdere overtredingen zijn geconstateerd op uw perceel en dat het college voornemens is om over te gaan tot handhaving. In deze vooraankondiging wordt u tevens de mogelijkheid geboden om binnen een bepaalde termijn een einde te maken aan de overtreding(en). Doet u dit niet, dan zal de gemeente alsnog tot handhaving over gaan.

Bent u het niet eens met de vooraankondiging, dan kunt u een zienswijze indienen

Wanneer het college een besluit neemt, heeft u de mogelijkheid om bezwaar aan te tekenen tegen het betreffende besluit. Een vooraankondiging is echter geen besluit, waardoor bezwaar maken niet mogelijk is. Wat u wel kunt doen, is reageren door een zogenaamde zienswijze in te dienen. Dit biedt u de mogelijkheid om uiteen te zetten wat uw bezwaren zijn tegen het voornemen van de gemeente. Na het indienen van deze zienswijze, is het aan het college om met uw bezwaren rekening te houden en wel of niet een last onder dwangsom of last onder bestuursdwang  op te leggen.

College besluit tot handhaving over te gaan: last onder bestuursdwang of last onder dwangsom

Wanneer er besloten wordt om definitief over te gaan tot handhaving, heeft het college twee opties: het opleggen van een last onder bestuursdwang of een last onder dwangsom. De laatste optie is de meest gebruikelijke en houdt in dat u een termijn gesteld krijgt om de betreffende overtreding ongedaan te maken. Deze termijn heet ook wel een ‘begunstigingstermijn’. Maakt u de overtreding binnen de gestelde termijn niet ongedaan, wordt u alsnog een dwangsom opgelegd. 

Ook bij een last onder bestuursdwang krijgt u de kans om binnen een bepaalde termijn een einde aan de overtreding te maken. Is de termijn verstreken en is de overtreding niet beëindigd? Dan zorgt het college dat de overtreding alsnog beëindigd wordt en worden de bijkomende kosten op u verhaald.

Niet eens met het besluit, dien een bezwaarschrift in bij het college

Op het moment dat het college heeft besloten om over te gaan tot handhaving, heeft u de mogelijkheid om bezwaar te maken tegen dit besluit door middel van het indienen van een bezwaarschrift bij het college. Voordat het college echter een beslissing neemt over uw bezwaar, wordt u de mogelijkheid geboden om uw bezwaren nader toe te lichten tijdens een hoorzitting. Tijdens deze hoorzitting komt, naast uzelf, ook de vertegenwoordiger van het college aan het woord.

Wordt uw bezwaar ongegrond verklaard, dan kunt in (hoger) beroep

Mocht het college uw bezwaar ongegrond verklaren, dan heeft u nog de mogelijkheid om beroep in te stellen bij de bestuursrechter. Daarna heeft u eventueel nog de mogelijkheid om in hoger beroep te gaan bij de Raad van State ten aanzien van de uitspraak van de bestuursrechter.

Soms is het nodig om tijdens de procedure ook een voorlopige voorziening te vragen

Belangrijk om te weten is dat bezwaar- en beroepsprocedures geen schorsende werking hebben. Dit betekent dat ondanks dat er een juridische procedure loopt, het college kan overgaan tot het opleggen van een last onder bestuursdwang of last onder dwangsom. Wanneer dit leidt tot een onacceptabele situatie waarbij niet gewacht kan worden op de beslissing van het college of de uitspraak van de bestuursrechter, dan kan het verstandig zijn om tevens een voorlopige voorziening aan te vragen bij de bestuursrechter. Met een voorlopige voorziening kan het handhavend optreden tijdelijk worden tegengehouden. Hierbij is het echter wel van belang dat er ook daadwerkelijk sprake is van een ‘spoedeisend belang’.

Betaalt u de dwangsom niet, dan geeft het college een invorderingsbeschikking af

Als het college besluit om tot invordering van de inmiddels verschuldigde dwangsom over te gaan of het terugvorderen van de kosten die gemaakt zijn inzake het toepassen van bestuursdwang, moet er eerst een zogenaamde invorderingsbeschikking worden afgegeven. Deze beschikking bevat een gemotiveerde beslissing omtrent de invordering van de dwangsom of de kosten die zijn gemaakt inzake het toepassen van bestuursdwang. 

Evenals het besluit tot handhaving, is de invorderingsbeschikking een besluit waar u bezwaar en beroep tegen kunt aantekenen. Het is mogelijk om tegelijkertijd in bezwaar, beroep of hoger beroep te gaan tegen zowel het besluit tot handhaving als de invorderingsbeschikking. Op deze manier kan het hele geschil in één keer finaal beslecht worden.

Handhaving voorkomen? Zorg voor legalisatie door het aanvragen van een (omgevings)vergunning 

Van handhaving kan worden afgezien, als er uitzicht is op legalisatie. Legalisatie houdt in dat de feitelijke situatie niet langer een overtreding is. Aan een overtreding kan bijvoorbeeld een einde worden gemaakt door alsnog een (omgevings)vergunning te verkrijgen van het bevoegde bestuursorgaan. Bij het eerder genoemde handhavingsproject kan bijvoorbeeld worden gekeken naar legalisatie, wanneer blijkt dat op het betreffende perceel redelijkerwijs geen bollenteelt kan plaatsvinden. Wanneer een bestuursorgaan, zoals het college, overweegt om tot handhaving over te gaan, is het verplicht om eerst de mogelijkheid van legaliseren te onderzoeken.

Heeft u vragen over een handhavingstraject?

Heeft u een voornemen tot handhaving ontvangen of is u reeds een last onder bestuursdwang of last onder dwangsom  opgelegd? Of wilt u advies over een handhavingstraject? Neem dan gerust contact met mij op of één van de overige bestuursrechtadvocaten. Wij helpen u graag verder.