Octrooirecht

Octrooirecht heeft een helder doel: het stimuleren van innovatie en uitvindingen. Creativiteit, het doen van onderzoek en gemaakte investeringen worden beloond door voor relatief korte tijd monopolies te verstrekken aan jou als uitvinder. Je krijgt zodoende de gelegenheid om jouw investeringen terug te verdienen en te genieten van de opbrengsten van jouw uitvinding, zonder dat een ander deze kopieert. Octrooirecht ziet dus in belangrijke mate op het stimuleren van vooruitgang. En omdat octrooischriften worden gepubliceerd, kunnen anderen na het verstrijken van het octrooi voortborduren op de eerdere uitvinding.

Octrooi aanvragen?

Een octrooi kan allereerst in Nederland worden gedaan onder de Rijksoctrooiwet 1995. De aanvraag wordt niet inhoudelijk getoetst, maar uitsluitend administratief verwerkt.

Dat is anders bij een Europese aanvraag bij het Europees Octrooibureau (EOB). In die procedure wordt de aanvraag wél inhoudelijk getoetst en neemt het EOB een beslissing over het verlenen van het octrooi. Het uitgangspunt is dat er voor ieder land afzonderlijk een octrooi moet worden aangevraagd.

Wanneer komt iets in aanmerking voor octrooi?

Voor het verkrijgen van een octrooi gelden vier eisen:

Het moet gaan om een uitvinding. Een uitvinding kan een onderdeel van een machine zijn, maar kan ook een werkwijze zijn om bijvoorbeeld zaken te vervaardigen. Tot slot kan het ook om een stof gaan. Denk in dat geval aan een wasmiddel of geneesmiddel. Van een aantal zaken stelt de wetgever dat het geen uitvindingen zijn: ontdekkingen, wetenschappelijke theorieën, wiskundige methoden, stelsels voor bedrijfsvoering of wetenschapsbeoefening, vormgeving en computerprogramma’s en presentatie van gegevens. Ook veel biologische zaken, zoals delen van het menselijk lichaam en planten- en dierenrassen komen niet in aanmerking voor octrooi.
De uitvinding moet nieuw zijn. Het nieuwheidscriterium geldt wereldwijd. Er mag op de hele wereld geen sprake zijn van een eerder octrooi. Ook mag een uitvinding niet al ergens op de wereld openbaar bekend zijn, bijvoorbeeld door het gebruik ervan of door een omschrijving. Ook mag een octrooi geen deel uitmaken van de stand van de techniek.
Er moet sprake zijn van inventiviteit. Dat een uitvinding nieuw is, levert op zichzelf nog niet de mogelijkheid tot octrooieerbaarheid op. De nieuwe uitvinding moet ook inventief zijn. Dat impliceert dat er sprake moet zijn van een nieuwe invalshoek, die op zichzelf bijna verrassend is.
De uitvinding moet toepasbaar zijn op het gebied van de nijverheid. Voldoet een uitvinding aan de hiervoor gestelde criteria, dan moet de uitvinding ook in de praktijk kunnen worden toegepast.

Wil je weten of jouw uitvinding beschermd kan worden door octrooi? Vraag een octrooirecht advocaat om advies.

Octrooiprocedure in Nederland

De octrooiprocedure in Nederland is een administratieve procedure. Het Nederlands Octrooicentrum toetst octrooiaanvragen dus niet inhoudelijk, maar uitsluitend op grond van administratieve criteria. Inhoudelijke toetsing van octrooien wordt overgelaten aan de rechter.

Nieuwheidsonderzoek

Wel wordt er een nieuwheidsonderzoek uitgevoerd. Dat is allereerst van belang omdat het nieuwheidsrapport wordt gepubliceerd en daarbij informatie wordt verstrekt aan derden over de nieuwheid van de uitvinding. Bovendien is het nieuwheidsrapport nodig om later eventueel een zaak voor de rechter te kunnen brengen.

Procedure voor Europees octrooi

Indienen van de aanvraag

De procedure voor het aanvragen van een Europees octrooi begint bij het indienen van de aanvraag, waarbij ook de taks (de kosten voor de aanvraag van het octrooi) moeten worden voldaan. Vervolgens worden alle vormvereisten getoetst en als daaraan voldaan is, wordt de aanvraag gepubliceerd.

Nieuwheidsonderzoek

In deze fase onderzoekt het Europees Octrooibureau (EOB) uitsluitend de nieuwheid van de uitvinding. Na het onderzoek te hebben afgerond, brengt het EOB een nieuwheidsrapport uit waarin zij zo nodig verwijst naar bezwarende zaken.
In de daaropvolgende periode kun je als aanvrager beslissen of je de octrooiaanvraag doorzet. Zet je het door, dan wordt het nieuwheidsrapport gepubliceerd.

Substantive Examination oftewel het verlengingsonderzoek

In deze fase beoordeelt het EOB of er sprake is van een echte uitvinding. Zij beoordeelt de aanvraag tegen het licht van de stand van de techniek. Vervolgens voert het EOB overleg over de mogelijkheden om problemen op te lossen ten aanzien van de aanvraag. Na de toepassing van wederhoor beslist het EOB of het octrooi wordt verleend.

Oppositie

Nadat de octrooiverlening is gepubliceerd, heeft eenieder negen maanden de tijd om in verweer te gaan tegen de octrooiverlening, door een oppositieschrift in te dienen bij het EOB.

Net als het auteursrecht is het octrooirecht een uitsluitend recht. Je kunt als houder van het recht anderen verbieden om het octrooi toe te passen. Tegelijkertijd biedt het je de gelegenheid om op basis van een tijdelijk monopolie jouw octrooi te exploiteren.

Octrooibescherming

In principe wordt de beschermingsomvang van het octrooi omschreven in de conclusies van het octrooischrift. Omdat het om tekst gaat, zijn echter meerdere interpretaties mogelijk, wat een octrooirapport voor velerlei uitleg vatbaar maakt.

In de rechtspraak over octrooien is de zogenaamde ‘leer van het wezen’ ontstaan. Conclusies, beschrijvingen en tekeningen in het octrooischrift zijn dan bepalend over de essentie, het wezen van het octrooi.

Denk bij het octrooi aan de volgende zaken:

wat is nu precies de gedachte die de uitvinder had bij zijn uitvinding?;
in principe zijn onduidelijkheden in de omschrijving van de uitvinding voor risico van de octrooihouder;
het kan voorkomen dat geoordeeld wordt dat een onduidelijke term niet van belang is om het wezen van het octrooi te omschrijven. Deze term wordt dan weggelaten in de interpretatie van het octrooi door de rechter;
als een octrooi concreet als zeer vernieuwend kan worden aangemerkt, zal de bescherming die het octrooi geeft vaak breder worden uitgelegd vanwege de zogenaamde pioniersgedachte.

Octrooi inbreuk. Wat kun je vorderen?

Als er sprake is van inbreuk op jouw octrooi, kun je de volgende vorderingen instellen tegen de inbreukmaker:

je kunt het gebruik van de inbreukmakende techniek laten verbieden;
wanneer iemand bewust inbreuk blijkt te maken op jouw octrooi, kun je een schadevergoeding vorderen (schadevergoeding bij inbreuk octrooi);
je kunt afdracht van de door de inbreuk genoten winst vorderen;
je kunt vorderen dat de inbreukmakende goederen worden vernietigd.

DOWNLOAD WHITEPAPER OVER INBREUK OP JOUW IE-RECHTEN

Wij hebben alle relevante informatie over inbreuk op IE-rechten voor jou samengevat in een handig whitepaper. Zo weet je na het lezen ervan welke soorten IE-rechten er zijn, wat jouw rechten zijn en hoe je snel en doeltreffend kunt optreden tegen inbreuk.

Meer informatie

Octrooi verkopen of jouw octrooi in licentie geven

Je kunt jouw octrooi (of het gebruik ervan) in licentie aan iemand anders geven. Dat doe je door een licentieovereenkomst te sluiten en deze overeenkomst te laten inschrijven bij het Nederlands Octrooicentrum of het Europees Octrooibureau. Zodra deze overeenkomst is ingeschreven, weten ook anderen dat deze bestaat.

Het uitgangspunt bij het verlenen van een licentie voor het gebruik van jouw octrooi is dat de licentie geldt voor alle handelingen ten aanzien van het octrooi en bovendien voor de tijd dat het octrooi voortduurt. Wil je hier dus van afwijken, dan dien je dit uitdrukkelijk op te nemen in jouw octrooilicentie. Echter, de licentiehouder van het octrooirecht heeft geen zelfstandige bevoegdheid om op te treden tegen namaak en inbreuk op jouw octrooi. Je kunt als octrooihouder deze bevoegdheid echter wel overdragen. Je dient deze bevoegdheid dan op te nemen in de licentieovereenkomst.

Hoe lang duurt een octrooi?

De normale duur van een octrooi is 20 jaar, berekend vanaf het moment dat de octrooiaanvraag is ingediend. Echter, de meeste octrooien zijn een minder lang leven beschoren.

De geldigheidsduur van een octrooi kan worden verlengd. Bij een octrooi op een geneesmiddel kan een verlenging van 5 jaar worden aangevraagd.

Na het verstrijken van de geldigheidsduur van het octrooi gaat dit teniet. Daarbij moet je bedenken dat hoe ouder een octrooi is, hoe duurder het wordt om het in stand te houden. Daarom vervallen veel octrooien al veel eerder dan de standaardtermijn. Het in stand houden van het octrooi wordt immers te duur. Daarnaast kun je afstand doen van jouw octrooi of kun je jouw octrooi door de rechter laten vernietigen.