Stel je voor: een oudere vrouw, begin tachtig, weduwe. Haar gezondheid gaat achteruit, ze vertrouwt op haar dochter voor de boodschappen, de administratie, en af en toe een ritje naar de huisarts. Alles lijkt goed geregeld — tot haar andere kinderen ontdekken dat er tienduizenden euro’s van haar rekening zijn verdwenen. De pinpas werd gebruikt voor privé-uitgaven, er zijn schenkingen gedaan onder druk, en het testament is recent gewijzigd. Wat begon als zorg, eindigde in misbruik. 

Dit is geen uitzondering. Financieel ouderenmisbruik komt vaker voor dan je denkt. En het gebeurt meestal niet door vreemden, maar door mensen die dichtbij staan.

Wat is financieel misbruik van ouderen?

Financieel misbruik van ouderen is het ongeoorloofd of ongewenst gebruik van geld, goederen of andere bezittingen van een oudere. Het kan gaan om kleine bedragen die ‘even geleend’ worden, maar ook om structurele uitbuiting. Denk aan:

  • Geld opnemen zonder toestemming
  • Dwang om te schenken of een testament te wijzigen
  • Misbruik van een volmacht
  • Verkoop van eigendommen zonder overleg
  • Gebruik van de pinpas voor eigen uitgaven

Vaak speelt dit zich af in de privésfeer. De dader is een kind, partner, buur of mantelzorger. De oudere is afhankelijk, loyaal, of bang om de relatie te schaden. En dus blijft het stil.

Signalen die alarmbellen moeten doen rinkelen

Financieel ouderenmisbruik is niet altijd zichtbaar, maar er zijn signalen:

  • Onverklaarbare geldopnames of transacties
  • Plotseling geldgebrek of betalingsachterstanden
  • Verdwijnen van waardevolle spullen
  • Veranderingen in testament of volmacht zonder duidelijke reden
  • Angstig of teruggetrokken gedrag in aanwezigheid van bepaalde personen

Herken je dit bij iemand in je omgeving? Dan is het tijd om in actie te komen.

Sprake van Financieel misbruik van ouderen?

Juridische bescherming: wat kun je doen?

Wanneer er sprake is van financieel misbruik, zijn er verschillende juridische routes om de oudere te beschermen of het misbruik aan te pakken. Deze maatregelen zijn bedoeld om zowel preventief als corrigerend op te treden:

Onderbewindstelling

De kantonrechter kan een bewindvoerder aanstellen die het vermogen van de oudere beheert. Dit is een laagdrempelige maatregel die veel wordt ingezet bij beginnende dementie of bij signalen van financieel misbruik.

Curatele

Bij curatele verliest de betrokkene zijn of haar handelingsbekwaamheid. Deze maatregel wordt vooral ingezet bij ernstige problematiek, zoals vergaande dementie of structureel misbruik.

Mentorschap

Mentorschap beschermt de persoonlijke belangen van iemand die niet meer goed kan beslissen over verzorging, verpleging of begeleiding. Het kan onderdeel zijn van een bredere beschermingsconstructie.

Levenstestament

Een krachtig preventief instrument. Hierin legt iemand vast wie namens hem of haar mag handelen bij ziekte of wilsonbekwaamheid. Voorwaarden zoals toezicht of verantwoording kunnen worden opgenomen. Een notaris helpt bij het opstellen van een juridisch sluitend levenstestament.

Civiele procedures

Denk aan het terugvorderen van geld, het vernietigen van een schenking of het aanvechten van een testament. Ook kan de rechter oordelen over rechtshandelingen die onder druk of misleiding tot stand zijn gekomen.

Strafrechtelijke stappen

Diefstal, verduistering of oplichting kunnen leiden tot strafrechtelijke vervolging. Aangifte doen is dan mogelijk en soms noodzakelijk. In sommige gevallen kan beslag worden gelegd op bezittingen van de dader.

En als het financieel misbruik van de oudere pas na overlijden aan het licht komt?

Soms komt financieel misbruik pas aan het licht na het overlijden van een dierbare. Ook dan kunnen wij helpen. Bijvoorbeeld bij:

  • Het verhalen van onterechte schenkingen of opnames
  • Het opstarten van een erfrechtelijke procedure

Samen zorgen we voor bescherming van ouderen

De Dag tegen Ouderenmishandeling op 15 juni is geen symbolisch moment. Het is een oproep tot bewustwording én actie. Financieel misbruik is een stille vorm van geweld, maar met de juiste stappen kunnen we ouderen beschermen en recht doen aan hun vertrouwen.

Heb je vermoedens van financieel misbruik? Wil je weten hoe je jezelf of een familielid juridisch kunt beschermen?

Neem dan vandaag nog contact op met mij of een van de andere familierecht advocaten. Wij luisteren, denken mee en helpen je om de juiste stappen te zetten. Want niemand verdient het om financieel uitgebuit te worden — zeker niet op latere leeftijd.