Stappenplan nalatenschap: Wat te doen bij overlijden?

Bij het overlijden van een familielid krijg je bij de afwikkeling van de nalatenschap te maken met erfrecht. Als nabestaande word je hier - misschien ongewild - automatisch mee geconfronteerd. Daarom is het goed als je je op voorhand bewust bent van een aantal kwesties die bij de afwikkeling van de nalatenschap een rol kunnen spelen. Deze heb ik voor je in een stappenplan verwerkt.

Stap 1: Is er een testament?

De eerste vraag die je je dient te stellen wanneer je te maken krijgt met een (st)erfgeval is of er een testament is opgesteld door de overledene. Een testament is een uiterste wilsbeschikking waarbij de overledene een beschikking geeft die pas gaat werken na zijn overlijden. Via het Centraal Testamenten Register kun je nagaan of de overledene een testament heeft opgesteld en welke notaris dit onder zijn of haar beheer heeft.

Stap 2: Wat is jouw juridische positie? 

In een testament heeft de overledene zijn erfgenamen benoemd. Dit kunnen ook niet-familieleden of instanties, zoals goede doelen, zijn. Het is ook mogelijk dat familieleden bij testament zijn onterfd. Bent je onterfd? Dan moet je tijdig een beroep doen op jouw legitieme portie. Wanneer de overledene in zijn testament niet uitdrukkelijk heeft bepaald wie de erfgenamen zijn, dan geldt het versterferfrecht. Je erft dan op grond van de wet, waarbij een volgorde is vastgesteld van familie die van de overledene erven.

Stap 3. Een erfenis verwerpen, zuiver aanvaarden of beneficiair aanvaarden?

Als erfgenaam heb je ten opzichte van de nalatenschap een drietal keuzes. Je kunt de nalatenschap aanvaarden, verwerpen of beneficiair aanvaarden. Een eenmaal gemaakte keuze ziet op de volledige nalatenschap en is onvoorwaardelijk. De overledene kan de erfgenamen via het testament geen keuze opleggen, net zo min als de erfgenamen voor het openvallen van de nalatenschap een keuze kunnen maken. 

Stap 4. Is er sprake van een wettelijke verdeling?

Wanneer je als erfgenaam ten opzichte van de nalatenschap een keuze hebt gemaakt, dien je te bekijken of er sprake is van een wettelijke verdeling van de nalatenschap. Bij een wettelijke verdeling zijn de echtgenoot van de overledene en de kinderen voor gelijke delen erfgenaam. Maar de hele erfenis (bezittingen en schulden) gaat direct naar de echtgenoot van de overledene. De kinderen hebben wel recht op een deel van de erfenis - hun wettelijk erfdeel - maar zij krijgen dit nog niet. Hun erfdeel wordt omgerekend naar een niet-opeisbare vordering in geld. Zij krijgen dit pas als de langstlevende ouder overlijdt. De wettelijke verdeling kan bij testament worden uitgesloten.

Stap 5. Is er een executeur aangesteld?

In het testament kan de overledene een executeur hebben benoemd die de nalatenschap afwikkelt. De executeur kan één van de erfgenamen zijn, maar kan ook buitenstaander zijn, zoals een notaris. Een executeur kan verantwoordelijk zijn voor het regelen van de begrafenis, maar het is ook mogelijk dat de executeur verdergaande bevoegdheden krijgt zoals het beheren van de nalatenschap of zelfs de bevoegdheid de nalatenschap -al dan niet met instemming van de erfgenamen- af te wikkelen. 

Ben je aangesteld als  executeur, dan kun je te maken krijgen met schuldeisers of legatarissen van de nalatenschap die om uitbetaling verzoeken. Of met erfgenamen die het niet eens zijn met de wijze waarop je het beheer voert over de nalatenschap. Bovendien heb je te maken met de wettelijke verplichtingen die op jou als executeur rusten, waaronder de verplichting de erfgenamen te informeren. 

Wat kunnen onze erfrecht advocaten voor je betekenen? 

Onze erfrecht advocaten informeren je over jouw rechten en plichten als erfgenaam, executeur of legitimaris. Neem gerust contact op met mij of een van de andere erfrecht advocaten. Wij adviseren je graag.