Laat u maatwerksoftware voor uw onderneming ontwikkelen, dan is het van belang om goed stil te staan bij de vraag bij wie het auteursrecht op die software komt te liggen. U wilt uiteraard zelf in de hand hebben wat u wel en niet met de software en de achterliggende broncode kunt doen. Het auteursrecht kan daarbij mogelijk roet in het eten gooien. Het auteursrecht ligt in beginsel namelijk bij de maker van de software: uw opdrachtnemer. Met het auteursrecht kan uw opdrachtnemer u behoorlijk dwars zitten en uw mogelijkheden met de software beperken. U kunt dit voorkomen door vooraf duidelijke afspraken te maken over wie het auteursrecht toekomt.

Software en auteursrecht

Om deze problematiek beter te begrijpen kijken we eerst naar het auteursrecht. De eerste vraag is dan: waarop kan auteursrecht liggen? De auteurswet spreekt in dit verband van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst. De auteurswet geeft een aantal voorbeelden van werken die auteursrechtelijk beschermd kunnen worden:

  1. boeken, brochures, nieuwsbladen, tijdschriften en andere geschriften;
  2. toneelwerken en dramatisch-muzikale werken;
  3. mondelinge voordrachten;
  4. choreografische werken en pantomimes;
  5. muziekwerken met of zonder woorden;
  6. teken-, schilder-, bouw- en beeldhouwwerken, lithografieën, graveer- en andere plaatwerken;
  7. aardrijkskundige kaarten;
  8. ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot de bouwkunde, de aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere wetenschappen;
  9. fotografische werken;
  10. filmwerken;
  11. werken van toegepaste kunst en tekeningen en modellen van nijverheid;
  12. computerprogramma’s en het voorbereidend materiaal;
  13. en in het algemeen ieder voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, op welke wijze of in welken vorm het ook tot uitdrukking zij gebracht.

De laatste categorie is een soort restcategorie. In de twaalfde categorie staat software en ‘voorbereidend materiaal’ vermeld. Maar is iedere vorm van software auteursrechtelijk beschermd? Nee. De software moet origineel oftewel oorspronkelijk van karakter zijn en het persoonlijke stempel van de programmeur dragen. En om oorspronkelijk te zijn, moet er dus creatieve keuzevrijheid bestaan. Het moet de persoonlijke keuze van de programmeur zijn om juist voor die ene oplossing te kiezen en niet voor de andere.

Bestaan er niet meerdere oplossingen maar slechts één? Dan is er geen sprake van een vrije keuze. Die ene oplossing wordt als het ware gedicteerd door de situatie. In dat geval is er geen sprake van een eigen oorspronkelijk karakter.  

Hoofdregel: auteursrecht ligt bij de maker (de opdrachtnemer/ontwikkelaar)

Software wordt als werk door het auteursrecht beschermd. Omdat zij er voor betalen, denken veel opdrachtgevers daadwerkelijk eigenaar te zijn geworden van alle rechten op de software. Het uitgangspunt is echter dat het auteursrecht toekomt aan de maker van het werk. Bij software is dat de ontwikkelaar, uw opdrachtnemer. 

Enkele uitzonderingen op het auteursrecht op software

Slechts in uitzonderingsgevallen is dat anders, bijvoorbeeld wanneer sprake is van ‘fictief makerschap’. Hierbij wordt een andere partij dan degene die het werk daadwerkelijk heeft gecreëerd als maker (en dus als de houder van het auteursrecht) aangemerkt. 

Opdrachtgeversauteursrecht (artikel 6 Auteurswet)

De opdrachtgever wordt als houder van het auteursrecht aangemerkt als het werk naar zijn of haar ontwerp tot stand is gebracht en onder zijn of haar leiding en toezicht. Er gelden wel hoge eisen aan de intensiteit van leiding en toezicht: er mag bij de daadwerkelijke maker geen sprake zijn van eigen creatieve scheppende arbeid. Past uw opdrachtnemer dus wel zelf creativiteit toe bij de ontwikkeling van de software, dan kunt u als opdrachtgever geen beroep doen op het opdrachtgeversauteursrecht. In de praktijk is het bovendien vaak lastig om opdrachtgeversauteursrecht aan te tonen. 

Werkgeversauteursrecht (artikel 7 Auteurswet)

Is de software tot stand gebracht in dienstverband en binnen de taken van de werknemer, dan komt het auteursrecht toe aan de werkgever. Opdrachtnemers (zzp’ers) vallen niet onder deze bepaling. 

Openbaarmakingsauteursrecht (artikel 8 Auteurswet)

Maakt uw onderneming software openbaar als van haar afkomstig, dan wordt zij als maker van die software aangemerkt. Hiervoor is wel vereist dat de daadwerkelijke maker(s) niet wordt/worden vermeld. Bewijst of bewijzen de daadwerkelijke maker(s) dat de openbaarmaking onrechtmatig was, dan is deze (overigens niet onomstreden) bepaling niet van toepassing. 

Softwareontwikkeling uitbesteden zonder duidelijke afspraken: een recept voor problemen

Het gebeurt  vaak dat ondernemingen ervan uitgaan dat het auteursrecht op software automatisch aan hen toekomt. Zij hebben immers opdracht gegeven voor de ontwikkeling van een maatwerkproduct en hebben daarvoor betaald. Het gevolg: een onaangename verrassing en soms zelfs een geschil met de ontwikkelaar van de software. 

Schriftelijke afspraken over het auteursrecht: (vooral) voor u als opdrachtgever van belang

Veel geschillen tussen de opdrachtgever en de softwareontwikkelaar hebben te maken met de vraag bij wie het auteursrecht ligt:

  • Mag u, de opdrachtgever, de software wel vrijelijk gebruiken?
  • Kunt u de software zomaar doorverkopen als u dat zou willen?
  • Staat het u vrij om de software geheel naar eigen wens te gebruiken?
  • Mag u de software wel aanpassen of laten aanpassen?
  • Kan de ontwikkelaar de software ook nog aan andere partijen verkopen?
  • Is het de ontwikkelaar toegestaan om stukken van de software ook voor andere projecten te gebruiken?

Om vraagstukken als deze zo veel mogelijk te voorkomen, doet u er verstandig aan om van tevoren heldere afspraken over het auteursrecht te maken. Doe dat wel zorgvuldig: de overdracht van auteursrecht omvat uitsluitend de bevoegdheden die in de overeenkomst staan vermeld of uit de aard en strekking van de overdracht voortvloeien. Is niet voldoende duidelijk te bepalen wat precies is overgedragen, dan staat u dus nog steeds met lege handen. 

Zoekt u advies over de auteursrechtelijke bescherming van software of andersoortige werken of wilt u begeleiding bij het regelen van het auteursrecht?

Neem gerust contact op met mij of een van de andere auteursrecht advocaten. Wij helpen u graag verder.