Het Europees Hof van Justitie heeft geoordeeld dat de online doorverkoop van e-books gezien moet worden als een ‘mededeling aan het publiek’. De uitputting van het distributierecht, die het doorverkopen van conventionele boeken mogelijk maakt, geldt daarom niet voor de online doorverkoop van e-books. Het doorverkopen van e-books mag om die reden alleen gebeuren met toestemming van de rechthebbende (vaak de auteur of de uitgever).

Verkoop tweedehands e-books door Tom Kabinet

Tom Kabinet was een online marktplaats voor het verhandelen van tweedehands e-books aan derden. Naar aanleiding van een eerdere uitspraak tussen Tom Kabinet en het Nederlands Uitgeversverbond (‘NUV’, tegenwoordig de Mediafederatie) had Tom Kabinet haar business model al aangepast. Zij ging toen zelf tweedehands e-books van officiële distributeurs en particulieren kopen, om deze tweedehands e-books weer aan haar leden door te verkopen. Tom Kabinet eiste daarbij dat de particulieren na de verkoop het e-book van hun eigen systeem verwijderden. Alleen op die manier, zo was de gedachte, werd het e-book niet ‘gekopieerd’, maar daadwerkelijk overgedragen, net als bij een fysiek boek. 

Tom Kabinet en het NUV

Ondanks de wijziging van het business model van Tom Kabinet, spanden twee Nederlandse uitgeversverenigingen, NUV en GAU, in 2017 een rechtszaak aan tegen Tom Kabinet. In deze zaak stond de vraag centraal of het ter download aanbieden van tweedehands e-books gekwalificeerd moest worden als een geoorloofde reproductiehandeling. Dit hing ervan af of de uitputting van het distributierecht van toepassing is op e-books. De rechtbank heeft deze vraag voorgelegd aan het Europees Hof van Justitie.

Advies advocaat-generaal: geen uitputting bij e-books

De advocaat-generaal overwoog in zijn advies aan het hof dat er in het geval Tom Kabinet geen sprake is van een distributiehandeling, maar van een 'een mededeling aan het publiek'. Uitputting van het distributierecht doet in zoverre dus niet ter zake. Daarnaast is het volgens de advocaat-generaal lastig om te controleren of het e-book ook daadwerkelijk van het systeem van de particulieren is verwijderd.

Het Europees Hof van Justitie volgt het advies van de advocaat-generaal

Vermoedelijk grotendeels gedreven door de maatschappelijke (on)wenselijkheid van de toepassing van de uitputtingsleer op e-books, heeft het Europees Hof van Justitie het advies van de advocaat-generaal gevolgd. Ook volgens het Hof moet de doorverkoop van e-books worden gezien als een 'mededeling aan het publiek’. Het feit dat e-books (anders dan bij boeken) niet in kwaliteit achteruit gaan, heeft hierbij een rol gespeeld.

Het doorverkopen van software(licenties): uitputting in de digitale sfeer

In 2012 paste het Europees Hof van Justitie in de UsedSoft-zaak de uitputtingsleer (wel) toe op software(licenties). Voor velen lag het daarom in de lijn der verwachting dat het bij e-books niet anders zou zijn. Het hof benadrukte echter dat e-books niet kwalificeren als software en daarom ook niet de regels voor software volgen. Zelfs al wordt een e-book gecombineerd met software om het e-book te kunnen lezen, dan nog gelden de regels voor e-books (en niet die van software).

Desastreuze gevolgen voor Tom Kabinet

Als gevolg van de uitspraak van het Europees Hof van Justitie is het voor Tom Kabinet niet mogelijk gebleken om haar onderneming nog voort te zetten. Zij heeft er dan ook voor gekozen om de onderneming per 15 februari 2020 te staken.

Wilt u meer weten over auteursrechten op onder andere online producten?

Neem dan gerust vrijblijvend contact op met ons. Wij zijn u graag van dienst.