Om te bepalen of een werk (een boek, schilderij, gebruiksobject, computerprogramma, etc.) door het auteursrecht wordt beschermd, wordt de ‘werktoets’ gebruikt: een werk moet – simpel uitgedrukt – het resultaat zijn van uw eigen creatieve keuzes en niet zijn ontleend aan een ander werk. Maar hoe zit dat als een werk een nieuwe versie of een vertaling is van een eerder werk? 

Het is niet zo dat als een oorspronkelijk werk auteursrechtelijke bescherming heeft, de bewerkingen ervan automatisch ook zijn beschermd. Er zal apart moeten worden beoordeeld of (ook) de bewerking voldoet aan de vereisten van de werktoets. Het kan zo dus zijn dat de bewerking zelfstandig een onvoldoende oorspronkelijk werk is. Het deed zich voor bij de zaak tussen Philips en Lidl, waarover het Gerechtshof Den Haag in april uitspraak (ie-forum.nl) deed.

De driekoppige scheerapparaten van Philips en Lidl: een discussie over auteursrecht

Philips en Lidl stonden in verschillende procedures al tegenover elkaar. De discussie ging over de vormgeving van driekoppige elektrische scheerapparaten. De vraag was of sprake was van een auteursrechtinbreuk: Philips meende dat de Silvercrest van Lidl te veel overeenkwam met haar eigen ST3D-scheerapparaat.

Als eerste stelde het gerechtshof de vraag of de ST3D überhaupt wel auteursrechtelijk werd beschermd. De ST3D was volgens Philips namelijk een bewerking (een nieuwe uitvoering) van de Philips Arcitec uit 2006. Philips veronderstelde dat het eigen oorspronkelijke karakter – een vereiste voor auteursrechtelijke bescherming – van de Arcitec zou doorwerken in de oorspronkelijkheid van de ST3D, maar het gerechtshof ging daar niet in mee. De bewerking moet als losstaand werk zelfstandig worden beoordeeld op (onder andere) oorspronkelijkheid. Volgens het gerechtshof was dat bij de ST3D onvoldoende het geval, en dat kwam nota bene mede door de eigen Arcitec van Philips:

“Naar het oordeel van het hof zijn die (combinaties van) verschillen onvoldoende om de ST3D aan te merken als een ten opzichte van de Arcitec oorspronkelijk ontwerp dat zelfstandig auteursrechtelijke bescherming verdient.” (r.o. 4.16).

Bescherming door auteursrecht: bewerkingen moeten afzonderlijk worden beoordeeld

Voor auteursrechtelijke bescherming moet een werk een ‘Eigen Oorspronkelijk Karakter’ (EOK) hebben en het ‘Persoonlijk Stempel’ (PS) van de maker dragen. Dat komt kort gezegd erop neer dat het werk niet ontleend mag zijn aan een ander werk en respectievelijk het resultaat moet zijn van creatieve keuzes van de maker.

Voor bewerkingen gelden deze vereisten op dezelfde manier. De ST3D moest qua creatieve keuzes dus genoeg afwijken van andere eerdere scheerapparaten op de markt (het vormgevingserfgoed of ‘Umfeld’). Onder dat relevante vormgevingserfgoed, aldus het gerechtshof, viel in dit geval ook Arcitec van Philips zelf – en dat was voor Philips een probleem. Het ST3D-scheerapparaat week onvoldoende af van de Arcitec en kon, op zichzelf, dus niet als een voldoende oorspronkelijk werk worden gekwalificeerd. Het resultaat: geen auteursrechtelijke bescherming.

Philips beriep zich subsidiair onder meer nog op een auteursrecht op de Arcitec. Het gerechtshof was daar echter betrekkelijk kort over:

“Bij de beoordeling van die grondslag kan in het midden blijven of het oordeel van de rechtbank dat Philips niet de rechthebbende is van het gestelde auteursrecht op de Arcitec, juist is. De Auteursrechtelijke vorderingen van Philips zijn namelijk geheel gesneden op een gesteld auteursrecht op de ST3D. Zo vordert Philips een verbod op inbreuk op het auteursrecht op de ST3D en een bevel tot verzending van een brief met de tekst dat de Silvercrest inbreuk maakt op auteursrechten van Philips op de ST3D. Ook als het hof zou oordelen dat Philips de rechthebbende is op het gestelde auteursrecht op de Arcitec, kan dat niet leiden tot toewijzing van die vorderingen.”

Of de kwestie een vervolg krijgt, valt nog te bezien. Philips heeft tot begin juli de mogelijkheid om tegen de uitspraak in cassatie in te gaan bij de Hoge Raad.

Zoekt u advies over de auteursrechtelijke bescherming van producten of andere werken?

Neem dan gerust vrijblijvend contact met mij op. Ik help u graag verder.