Als u in het testament van de overledene, of in de wet, wordt aangewezen als erfgenaam, dan betekent dit in principe dat u de overledene opvolgt in al zijn rechten en verplichtingen. Tot deze nalatenschap behoren niet alleen de bezittingen, maar ook de schulden. Maar wat als u vreest dat de nalatenschap veel schulden bevat? Of als u simpelweg niet wilt erven van de overledene? U heeft dan de keuze: u kunt de erfenis aanvaarden of verwerpen.

Erfenis aanvaarden of erfenis verwerpen?

Bent u erfgenaam in een erfenis, dan is het verstandig om goed na te nadenken of u de erfenis wilt aanvaarden of verwerpen. U kunt deze keuze pas maken op het moment dat een erfenis openvalt. Dit gebeurt pas als er bewijs van overlijden is in de vorm van een overlijdensakte of gerechtelijke akte. Als erfgenaam heeft u vervolgens drie keuzes:

  1. zuiver aanvaarden van de nalatenschap
  2. beneficiair aanvaarden van de nalatenschap
  3. verwerpen van de nalatenschap

Erfenis zuiver aanvaarden

Op het moment dat u de erfenis zuiver aanvaardt, betekent dit dat u de nalatenschap zonder enig voorbehoud aanvaardt. U aanvaardt hiermee de baten én de schulden. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben. Door zuivere aanvaarding van een nalatenschap kan u als erfgenaam namelijk ook door schuldeisers worden aangesproken om schulden met uw eigen privévermogen te voldoen als de baten van de erfenis niet groot genoeg zijn.

Het is in principe alleen verstandig de nalatenschap zuiver te aanvaarden als u er zeker van bent dat er geen schulden zijn of dat er genoeg positief saldo is om de schulden te voldoen, zodat u niet met uw privévermogen aansprakelijk kunt worden gehouden voor het betalen van de schulden.

Erfenis beneficiair aanvaarden

De erfenis beneficiair aanvaarden betekent ‘aanvaarden onder het voorrecht van een boedelbeschrijving’. Dit houdt in dat u wel erfgenaam bent, maar niet met uw privévermogen aansprakelijk bent voor de eventuele schulden van de nalatenschap. De baten in de nalatenschap worden gebruikt om de schulden te voldoen, maar als dit niet genoeg blijkt te zijn, kunt u niet privé aansprakelijk worden gehouden om de schulden te voldoen.

Als u kiest om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden, dan brengt dit bepaalde verplichtingen met zich mee. Zo moet de nalatenschap volgens bepaalde wettelijke regels worden afgewikkeld. Er moet een verklaring bij de rechtbank worden afgelegd en er moet een boedelbeschrijving worden gemaakt.

Vereffening

Wanneer de nalatenschap door één of meer erfgenamen beneficiair wordt aanvaard, dan is de hoofdregel dat de nalatenschap vereffend moet worden. Vereffening is een wijze van afwikkelen waarbij schuldeisers op een geordende wijze worden opgeroepen en betaald. Wanneer alle schuldeisers zijn voldaan, dan mogen de erfgenamen die de nalatenschap beneficiair hebben aanvaard, het restant onderling verdelen. In het kader van het vereffenen van een nalatenschap is het belangrijk dat er een boedelbeschrijving wordt opgemaakt, ofwel de omvang van de nalatenschap dient in kaart te worden gebracht. In de boedelbeschrijving worden alle goederen en alle (te verwachten) schulden specifiek opgenomen.

Erfenis verwerpen

Als u helemaal niets met een nalatenschap te maken wilt hebben, kunt u de erfenis verwerpen. De verwerping werkt terug tot het moment van overlijden zodat de erfgenaam na verwerping nooit erfgenaam is geweest. U heeft op deze manier geen recht op goederen uit de nalatenschap en u bent niet aansprakelijk voor de schulden ervan.

Nadat u verwerpt, wordt uw plaats als erfgenaam ingenomen door een familielid. Dit is niet zomaar een willekeurig familielid, maar de eerstvolgende die volgens de regels van plaatsvervulling de eerstvolgende erfgenaam moet worden. Wanneer u bijvoorbeeld verwerpt, komt uw kind voor u in de plaats. Als u ervoor kiest de nalatenschap te verwerpen en u heeft minderjarige kinderen, dan zult u ook voor uw minderjarige kinderen moeten verwerpen. Hier heeft u een machtiging van de kantonrechter voor nodig. Verwerpt u de nalatenschap, maar verwerpt u niet binnen drie maanden tevens namens uw minderjarige kinderen, dan worden zij geacht de nalatenschap beneficiair te hebben aanvaard.

Hoe maakt u een keuze voor het aanvaarden of het verwerpen van een erfenis?

U bent verplicht een keuze te maken. Aan het maken van deze keuze is in eerste instantie geen termijn verbonden. Duurt het echter lang voordat u een keuze maakt, dan kunnen de overige erfgenamen de rechter verzoeken een termijn vast te stellen waarbinnen u uw keuze dient te maken.

Uw keus voor zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of voor verwerping kunt u op drie manieren maken:

  1. door het afleggen van een verklaring bij de griffie van de rechtbank;
  2. door feitelijk handelen. Ook al heeft u zélf nog geen duidelijke keus gemaakt, uit uw gedrag kan iets anders blijken. Neemt u bijvoorbeeld goederen uit de nalatenschap mee? De kans is dan groot dat ervan wordt uitgegaan dat u de nalatenschap zuiver heeft aanvaard, met alle gevolgen van dien;
  3. door niets te doen. Nietsdoen kan alleen leiden tot zuivere aanvaarding of beneficiaire aanvaarding, maar nooit tot verwerping.

Het leidt tot een zuivere aanvaarding, wanneer de rechter u een termijn heeft gegeven waarbinnen u een keus behoorde te maken en u niets doet.

Nietsdoen leidt tot beneficiaire aanvaarding, wanneer één of meerdere andere erfgenamen de nalatenschap beneficiair hebben aanvaard en u niet binnen drie maanden nadat u dat verneemt de nalatenschap verwerpt of zuiver aanvaardt door middel van het afleggen van een verklaring bij de griffie van de rechtbank.

Let op! Een eenmaal gemaakte keus kunt u in principe niet meer terugdraaien.

Twijfelt u over het aanvaarden of verwerpen van een erfenis?

Als u het lastig vindt om een keuze te maken of u een erfenis wilt aanvaarden of verwerpen? Aarzel dan niet en neem tijdig contact op als u met een (st)erfgeval te maken krijgt. Het is belangrijk uw rechten veilig te stellen, wij informeren u echter ook over uw plichten zodat de erfenis op waardige wijze kan worden afgewikkeld.