Lijdt u schade door overheidshandelen? Eis een schadevergoeding!

De overheid is de grootste marktspeler en haar handelingen kunnen schade veroorzaken ten nadele van u. Als u schade lijdt door rechtmatig of onrechtmatig overheidshandelen, of u loopt vertragingsschade door de overheid op, dan kunt u de overheid hiervoor aansprakelijk stellen en een schadevergoeding eisen.

Oorzaken die kunnen leiden tot schadevergoeding van de overheid

Overheidshandelingen die tot schade kunnen leiden, zijn onderverdeeld in drie categorieën:

1) Onrechtmatig handelen door de overheid

De overheid is, net als u en ik, aansprakelijk voor schade die het gevolg is van onrechtmatig handelen. Onrechtmatig overheidshandelen heeft betrekking op alle aspecten van het bestuursrecht. Bent u bijvoorbeeld ambtenaar en wordt u ten onrechte ontslagen? Of wordt uw vergunning ten onrechte ingetrokken? Of wordt uw pand gesloten, zonder dat daarvoor een gegronde reden is? Dan is sprake van een onrechtmatige overheidsdaad.

2) Rechtmatig handelen door de overheid

Daarnaast is de overheid aansprakelijk voor schade die het gevolg is van rechtmatig handelen. De overheid neemt immers tal van rechtmatige besluiten om haar taak uit te voeren, zoals:

het verstrekken van een omgevingsvergunning aan de buurman,
het onteigenen van een stuk grond, of
het nemen van een besluit om een gevaarlijke weg af te sluiten.

Deze besluiten mogen niet nadelig uitpakken voor zowel u als burger als ondernemer. ‘Egalité devant les charges publiques’ is de Franse term voor dit beginsel, wat inhoudt dat openbare lasten eerlijk moet worden verdeeld. Bijvoorbeeld als een nieuwe weg wordt aangelegd, moet u als grondeigenaar worden gecompenseerd, de weg is immers van ons allen. Ook de inkomensschade die het gevolg is van de tijdelijke onbereikbaarheid moet worden vergoed.

3) Vertragingsschade

Tenslotte is de overheid aansprakelijk voor vertragingsschade, ongeacht de rechtmatigheid van het te late handelen. Lees voor deze (immateriële) schadevergoeding door niet tijdig handelen, mijn eerdere artikel: Geen reactie van de overheid? Gebruik het pressiemiddel van dwangsommen.

Eis een schadevergoeding van de overheid

Schade doet zich op verschillende wijze voor, het kan waardevermindering van uw grond zijn ten gevolge van een nieuw bestemmingsplan, of inkomensschade omdat de weg naar uw bedrijf tijdelijk is afgesloten of schade omdat uw exploitatievergunning is ingetrokken.

Of de schade wordt vergoed en tot welke hoogte, is afhankelijk van diverse factoren, zoals:

causaal verband: is de door u geleden inkomensschade het directe gevolg van de afgesloten weg?
redelijkheid: behoort de waardevermindering van uw grond door het nieuwe bestemmingsplan tot het normaal maatschappelijk risico?
eigen schuld: heeft u voldoende gedaan om de schade te voorkomen of te verminderen?
compensatie in natura: wordt de schade op een andere wijze gecompenseerd?

Schadeoorzaak is bepalend voor manier van vorderen schadevergoeding

De wijze waarop u vergoeding van de schade kunt vorderen, is afhankelijk van de schadeoorzaak.

Zo zult u bij schade die het gevolg is van onrechtmatig overheidshandelen eerst de onrechtmatigheid moeten laten vaststellen door een rechter. Pas als de onrechtmatigheid vaststaat, kunt u de schade via de rechter terugvorderen.

Bij rechtmatig of niet-tijdig overheidshandelen start u het proces door een verzoek in te dienen bij het betrokken overheidsorgaan. Wordt dat verzoek afgewezen, dan zult u de rechter moeten vragen zich erover uit te laten. Welke rechter betrokken is, de bestuursrechter of de civiele rechter, is afhankelijk van de schadeoorzaak en de hoogte van de gevorderde schade.