Onder het oude recht mocht een pand worden gekraakt als het meer dan een jaar leeg stond. Ontruiming was daarna alleen mogelijk als de rechter hiervoor in kort geding toestemming aan de eigenaar gaf.

Kraken als misdrijf

Sinds 1 oktober 2010 geldt de Wet Kraken en Leegstand. Kraken wordt als misdrijf strafbaar gesteld, hoe lang een pand ook leeg staat. Dit geldt ook voor panden die al gekraakt waren. Hoewel voorheen kraken ook strafbaar was, als overtreding, gold dat alleen als een pand minder dan een jaar leeg stond. Krakers riskeerden in dat geval ook al een gevangenisstraf, maar dit werd zelden opgelegd. Nu kraken een misdrijf is en dus veel zwaarder berecht wordt dan een overtreding, kan justitie veel harder optreden tegen krakers.

Gekraakte panden kunnen nu zo snel mogelijk worden ontruimd. Consequent optreden door politie en justitie moet voorkomen dat krakers worden "beloond" doordat zij toch enkele maanden in een pand kunnen wonen. De overheid wil dat kraken een hogere prioriteit van de politie wordt.

Leegstand tegengaan

Dit alles betekent niet dat uw pand ongestoord jarenlang leeg kan staan, zonder dat u daar iets aan hoeft te doen. De overheid heeft ingezien dat kraken geen oplossing is voor leegstand en heeft daarbij bedacht dat het kraken en de leegstand tegelijkertijd moet worden bestreden.

De gemeente kán een Leegstandverordening vaststellen. Let op: de gemeente Leiden gaat de wet vooralsnog niet actief handhaven. De verordening houdt in dat u als eigenaar van winkel- of kantoorpanden in het geval van een Leegstandverordening verplicht bent om melding te maken van de leegstand, als het pand zes maanden leeg staat. Meldt u niet dat uw pand al zo lang leeg staat, dan riskeert u een bestuurlijke boete van maximaal € 7.500,=.

Na de melding wordt het pand op de leegstandslijst geplaatst. Als de gemeente vindt dat het pand voldoende in gebruik is, wordt het pand weer van die lijst gehaald. Binnen drie maanden na de melding wordt er "leegstandoverleg" met de eigenaar gevoerd. Alle omstandigheden van de leegstand en de mogelijkheden om het pand weer in gebruik te nemen worden besproken. Er is geen sanctie verbonden aan het niet-meewerken aan dit overleg. Na het overleg krijgt de eigenaar nog enige tijd om zelf een gebruiker te vinden.

Bij twaalf maanden leegstand draagt de gemeente een gebruiker voor. Binnen drie maanden moet de eigenaar de gebruiker het pand in gebruik geven. De eigenaar bepaalt zelf de vorm en inhoud van het contract. De eigenaar is verplicht het pand gebruiksklaar te maken. Als het pand niet binnen drie maanden aan deze gebruiker in gebruik is gegeven, kan de gemeente het gebruik van het pand afdwingen, al dan niet door het opleggen van een dwangsom.

Strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)

Volgens het Gerechtshof Den Haag is de nieuwe wet in strijd met de rechten van de mens, zoals vastgelegd in het EVRM (uitspraak 8 november 2010). Er is in de wet geen mogelijkheid voor de krakers om de ontruiming door de politie eerst aan een rechter voor te leggen, wat volgens het EVRM niet mag. Wat de Staat met deze uitspraak gaat doen, is nog onbekend.

Conclusie

De bedoeling van de nieuwe wet is dat u als eigenaar geen last meer hebt van krakers. Echter, dat betekent niet dat uw pand ongestraft leeg mag blijven staan. Het uitgangspunt is dat u een (betalende) gebruiker in uw pand krijgt.

Voor vragen kunt u contact opnemen met één van onze vastgoedspecialisten.

Oorspronkelijk auteur: mr. Bibi Warmerdam (niet meer werkzaam bij RWV Advocaten)