Waar bezuinigd kan worden, wordt bezuinigd, we trekken allemaal de broekriem aan. Ook uw ex-partner? Kan, in het kader van de economische crisis, de duur van de partneralimentatie worden beperkt?

Maximaal 12 jaar partneralimentatie

De discussie over de duur van de partneralimentatie komt vaker terug. Op 1 juli 1994 is de Wet Limitering Alimentatie in werking getreden. De verplichting tot het betalen van partneralimentatie wordt met deze wet beperkt tot maximaal 12 jaren. De termijn kan nog wel worden verlengd op verzoek van de alimentatiegerechtigde.

Aan de vooravond van de 21ste eeuw vond al een verschuiving van belangen plaats ten aanzien van de grondslag voor het betalen van partneralimentatie, die verschuiving heeft geleid tot de invoering van de Wet Limitering Partneralimentatie. Vóór 1994 was de grondslag voor alimentatie het schuldprincipe en de levenslange lotsverbondenheid van partijen door het huwelijk. Het uitgangspunt is dat beide ex-partners na de echtscheiding in de gelegenheid worden gesteld op een zelfde behoefteniveau voort te leven als ten tijde van het huwelijk. Wanneer een van de partners minder verdiencapaciteit heeft, kan zijn of haar inkomen middels partneralimentatie worden aangevuld.

De maatschappij is veranderd; zijn we toe aan een verkorting?

De maatschappelijke veranderingen aan het begin van de 21ste eeuw hebben de aanzet gegeven voor een wijziging van de grondslag voor betaling van partneralimentatie. Een belangrijke maatschappelijke verandering is de toename van arbeidsparticipatie van vrouwen. Ook veranderingen in de rolverdeling binnen het huwelijk - steeds meer vaders hebben een papadag - hebben bijgedragen aan deze veranderende opvatting over de grondslag voor partneralimentatie.

Is er inmiddels sprake van zodanige verandering in de maatschappij dat nu ook de huidige grondslag voor betaling van partneralimentatie achterhaald is? Speelt de huidige economische crisis daarbij een rol?

De politiek vindt van wel!

Een aantal politieke partijen (VVD, D66, PvdA hebben een initiatiefnota gemaakt, PVV een initiatiefwetsvoorstel) in de Tweede Kamer heeft de partneralimentatie weer op de politieke agenda gezet.

In de initiatiefnota gaan de Kamerleden ervan uit dat iemand gemiddeld binnen vijf jaar in staat moet zijn zelf een zodanig inkomen te genereren dat een bijdrage in de vorm van partneralimentatie niet langer nodig is. Ze nemen als uitgangspunt dat aangesloten moet worden bij het werkelijke inkomensverschil van voor het huwelijk. De grondslag voor partneralimentatie is in de beide voorstellen alleen een compensatie voor economische nadelen die door het huwelijk zijn ontstaan. Denkt u hierbij aan een verlies aan verdiencapaciteit doordat een van de echtgenoten minder tijd aan de carrière heeft kunnen besteden. Er dient dus geen aansluiting meer te worden gezocht bij het huidige uitgangspunt dat beide ex-partners een zelfde welstandsniveau behouden na afloop van het huwelijk.

Politiek ziet graag toename arbeidsparticipatie van vrouwen

Achterliggende gedachte is dat het aantal echtscheidingen is toegenomen, dat de arbeidsparticipatie van vrouwen verder kan toenemen en bovendien zou de huidige wetgeving onvoldoende draagvlak in de samenleving hebben. Vooral het feit dat er voor de alimentatiegerechtigde geen financiële prikkel is om te participeren op de arbeidsmarkt stuit de politieke partijen tegen de borst.

Is het verkorten van de alimentatieduur de oplossing?

De vraag is of een grotere arbeidsparticipatie van vrouwen bewerkstelligd wordt door een verandering in het alimentatiesysteem, in het bijzonder door het terugdringen van de alimentatietermijn. Mogelijk spelen anderen factoren eveneens een belangrijke rol bij het vergroten van de arbeidsparticipatie van vrouwen en met name (alleenstaande)moeders; te denken valt aan kinderopvangkosten en –mogelijkheden en scholingsmogelijkheden.

Convenant voorziet al in wensen politiek

Een financiële prikkel voor de alimentatiegerechtigde om op de arbeidsmarkt te participeren kan nu al in convenanten overeen worden gekomen. Er kan een afbouwregeling overeen worden gekomen, of een stimulansregeling door het eigen verdiende inkomen van de alimentatiegerechtigde voor een bepaalde periode aan te vullen of een regeling die ziet op bekostiging van scholingsmogelijkheden. Ook kan in het convenant het doel van de alimentatieregeling opgenomen worden zodat voor de alimentatieplichtige duidelijk is waarvoor betaald wordt, dat creëert mogelijk ook meer draagvlak bij de alimentatieplichtige voor betaling van de alimentatie.

Ook de rechter kan de alimentatietermijn beperken

Zonder convenant rest de weg naar de rechter, die het huidige wettelijk stelsel zal toepassen. In het huidige alimentatiestelsel bestaat al de mogelijkheid de alimentatietermijn te beperken. Het nadeel van de mogelijkheid om beperking aan de rechter te verzoeken, is dat de rechter een zware motiveringsplicht heeft. Uit de jurisprudentie volgt desondanks een toename van het aantal gevallen waarin een verzochte limitering is toegekend. In de literatuur wordt voorzichtig geconcludeerd dat steeds vaker van de alimentatiegerechtigde wordt verlangd dat deze op termijn in de eigen behoefte kan voorzien. Mogelijk ligt aan deze gewijzigde opvatting in de jurisprudentie de economische crisis ten grondslag.

De tijd zal leren of een wijziging van het alimentatiestelsel noodzakelijk is

Met deze voorzichtige ontwikkeling in de jurisprudentie lijkt het erop dat het doel van de politieke partijen grotendeels ook bereikt kan worden in het huidige stelsel. De wijziging van de alimentatie is in ieder geval doorgeschoven op de politieke agenda.

Meer informatie?

Wilt u meer weten over (de duur van) partneralimentatie? Neem gerust contact met mij op of een van de andere familierechtspecialisten.