Overheidsinstellingen en publieke instellingen zoals musea, bibliotheken en archieven, genereren en beheren een enorme hoeveelheid aan informatie. Het verzamelen en beheren van die informatie wordt vaak (deels) met publieke middelen bekostigd. Op grond van een uit 2003 stammende Europese richtlijn geldt als uitgangspunt dat openbare overheidsinformatie van de Europese lidstaten zoveel mogelijk moet kunnen worden hergebruikt voor andere doeleinden dan waarvoor de informatie is verzameld. Deze Richtlijn hergebruik van overheidsinformatie, wordt ook wel aangeduid als: de PSI-richtlijn. En deze richtlijn is nu gewijzigd in het voordeel van de ondernemer én de consument.

Overheid stimuleert hergebruik van publieke informatie

De hoeveelheid informatie is sinds 2003 exponentieel toegenomen en het belang van (toegang tot) informatie daarmee ook. In 2013 is een wijziging van de PSI-richtlijn aangenomen, waarmee een verdere stimulering van het hergebruik van publieke informatie wordt beoogd. Deze wijziging is inmiddels omgezet in wetgeving voor Nederland: op 23 juni 2015 is de Wet hergebruik overheidsinformatie (hierna aangeduid als: de Wet) aangenomen. De Wet zal op 18 juli 2018 in werking treden.

Welke instellingen moeten aan het hergebruik meewerken?

Belangrijkste wijziging is dat het niet langer een vrijblijvende bevoegdheid van overheidsinstellingen is om aan hergebruik mee te werken, maar een verplichting. Het toepassingsbereik is uitgebreid: naast overheidsinstellingen zijn ook musea en bibliotheken onder het bereik van de Wet gebracht. Andere culturele instellingen vallen er overigens weer buiten.

Maar er zijn uitzonderingen in de Wet

Overheidsinstellingen, musea en bibliotheken dienen mee te werken aan verzoeken om hergebruik van hun informatie, tenzij een van de in de Wet aangegeven uitzonderingen van toepassing is. Belangrijkste uitzonderingen zijn:

  • informatie die niet openbaar is op grond van de wet
  • informatie berustend bij onderwijs- en onderzoeksinstellingen
  • informatie waarvan een derde de rechthebbende is in de zin van de Auteurswet
  • de Wet op de naburige rechten of de Databankenwet
  • informatie die betrekking heeft op openbare persoonsgegevens waarvan hergebruik onverenigbaar is met de doeleinden waarvoor ze zijn verkregen.

Licentievoorwaarden aan het hergebruik

Instellingen die onder de Wet vallen mogen aan het hergebruik voorwaarden stellen, zolang die voorwaarden gelijk zijn voor vergelijkbare categorieën van hergebruik. Daarnaast mogen dergelijke licentievoorwaarden de mogelijkheden tot hergebruik niet nodeloos beperken en mag hierdoor ook de mededinging niet worden beperkt. In beginsel is exclusiviteit dan ook verboden en dienen bestaande exclusiviteitsafspraken te worden afgebouwd.

Kosten voor hergebruik overheidsinformatie?

Een instelling die een verzoek tot hergebruik inwilligt, kan daarvoor in beginsel alleen de kosten in rekening brengen die zijn verbonden aan het verstrekken van de informatie (en dus niet de kosten van het verzamelen, produceren en beheren van de informatie en ook geen winstmarge). Ook op die regel zijn echter weer uitzonderingen mogelijk die bij of krachtens de Wet zijn vastgesteld. De kosten dienen door de instelling te worden bepaald op basis van objectieve, transparante en controleerbare criteria.

Onder meer voor een aantal belangrijke databanken (zoals het Kadaster, Handelsregister en de Rijksdienst voor het Wegverkeer) zijn uitzonderingen gemaakt op de hoofdregel dat alleen de kostprijs van verstrekking in rekening mag worden gebracht.

Wijze van beschikbaarstelling

Hoewel er nog geen (absolute) verplichting bestaat voor instellingen om de te hergebruiken informatie in een voor de aanvrager bruikbaar elektronisch formaat aan te leveren, gaat de Wet er wel vanuit dat de informatie wordt verstrekt langs elektronische weg, in een open en machinaal leesbaar formaat, samen met de metadata, waarbij het formaat en de metadata voor zover mogelijk voldoen aan formele open standaarden.

Hoe kunt u deze overheidsinformatie gebruiken?

Verwacht mag worden dat de Wet vele nieuwe commerciële en niet-commerciële initiatieven tot hergebruik van overheidsinformatie zal uitlokken. Indien u meer wilt weten van de mogelijkheden die er in dit verband nu al zijn, neemt u dan met mij contact op.