Was u nog maar net bekomen van de eerste schok van de Stikstofcrisis, kreeg u vervolgens in oktober 2019 te maken met een nieuwe overheidsnorm voor PFAS. Door deze nieuwe norm mag in de Nederlandse natuur- en landbouwgrond niet meer dan 0,1 microgram PFAS per kilo zitten. Aangezien meer dan 85% van de Nederlandse grond boven deze norm zit, kwam uw bouwproject waarschijnlijk stil te liggen. Net als vele andere (bouw)projecten en baggerwerkzaamheden. Om een nieuwe crisis in de bouw te voorkomen, heeft het kabinet de norm voor natuur- en landbouwgrond tijdelijk verhoogd naar 0,8 microgram PFAS per kilo. Maar gaat deze nieuwe norm u weer op gang helpen?
 

Wat is PFAS nu eigenlijk?
 

PFAS staat voor de Poly- en perfluoralkylstoffen, een verzameling van meer dan 6000 chemische (kool)stoffen. De bekendste hiervan zijn PFOS, PFOA en GenX. Sinds de jaren ’60 worden deze stoffen op grote schaal door de mens geproduceerd vanwege hun specifieke sterke eigenschappen. Deze stoffen zijn onder meer vet- en waterafstotend en komen voor in de meest alledaagse producten, zoals verf, pannen, kleding en cosmetica. Bovendien vormen de PFAS ook één van de belangrijkste ingrediënten van brandblusschuim, waardoor zij direct in het milieu terechtkomen.
 

Net zoals andere milieubelastende stoffen komen PFAS in het milieu terecht tijdens bijvoorbeeld de productie en uitstoot vanuit fabrieken. Daarnaast zijn PFAS niet of nauwelijks chemisch of biologisch afbreekbaar en komt PFAS op deze manier uiteindelijk ook via waterzuiveringsinstallaties, afvalverbrandingsinstallaties en stortplaatsen in het milieu terecht. 
 

Waarom werd PFAS een probleem?
 

Door het (wereld)wijde gebruik van PFAS houdende producten is de hoeveelheid PFAS dat in het milieu terechtkomt enorm toegenomen. Naast ingrijpende effecten op het milieu bestaat ook het risico dat PFAS houdende stoffen een gevaar kunnen opleveren voor de volksgezondheid. Eerder dit jaar kwam het RIVM met een rapport waarin werd geconstateerd dat het indirecte risico vooral ligt bij doorvergiftiging en verspreiding van PFAS naar het grondwater. Het RIVM heeft dan ook geadviseerd om op korte termijn grenzen te stellen die de verspreiding van grond uit gebieden met een hoge concentratie PFAS naar gebieden met een lagere concentratie PFAS zal voorkomen. In dat kader heeft Staatssecretaris Van Veldhoven het Tijdelijk handelingskader voor hergebruik PFAS-houdende grond en baggerspecie opgesteld met daarin de zeer strenge norm van 0,1 microgram per kilo.
 

Wat is het Tijdelijk handelingskader voor hergebruik PFAS-houdende grond en baggerspecie? 
 

Voor het omgaan met verontreinigde grond, grondwater en baggerspecie zijn de Wet Bodembescherming (Wbb) en het Besluit bodemkwaliteit van groot belang. Zij vormen namelijk het juridisch kader voor het toepassen en hergebruiken van bouwstoffen, grond en baggerspecie. Voor de PFAS waren echter géén landelijke normwaarden voor grond en grondwater vastgesteld en ontbrak een interventiewaarde. Om deze reden zag de Staatssecretaris zich dan ook genoodzaakt de norm te verlagen naar de laagst meetbare norm van 0,1 microgram PFAS per kilo grond. 
 

Door aanpassing van het tijdelijke handelingskader is de norm verhoogd naar 0,8 microgram per kilo en ontstaat meer ruimte voor grondverzet en baggerwerkzaamheden. Naar verwachting zal deze norm blijven gelden tot het moment dat het RIVM voor iedere grond in Nederland een nieuwe achtergrondwaarde heeft vastgesteld. Deze resultaten zullen waarschijnlijk in de zomer van 2020 bekend worden gemaakt. 
 

Gevolgen verhoging PFAS-norm voor de bouw 
 

Aangezien 0,1 microgram PFAS per kilo de laagste norm was die kon worden gemeten, was bij vrijwel ieder (bouw)project sprake van een overschrijding van de PFAS norm. Hierdoor kampt u waarschijnlijk, net als veel andere bouw- en baggerbedrijven, met maanden achterstand en lijdt u een behoorlijke schade. 
 

Door een verachtvoudiging van de PFAS norm bestaat meer ruimte voor grondverzet en baggerwerkzaamheden en kunnen de meeste bouwprojecten langzaam weer worden opgestart. Toch is een norm van 0,8 microgram PFAS per kilo nog steeds aan de lage kant. Als de grond meer dan 0,8 microgram PFAS bevat, gelden nog steeds strenge regels voor verwerking van de grond. Zo mag de grond dan niet zomaar worden verplaatst en zal het afstorten van deze grond op veel stortplaatsen worden geweigerd. Bovendien is het testen van PFAS ook een tijdrovende aangelegenheid en is een wachttijd van 15 werkdagen niet ongewoon.

De toekomst met PFAS? 
 

Voorlopig heeft u weer even wat lucht, alhoewel een definitieve norm voor PFAS nog officieel moet worden vastgesteld. Hiervoor dient voor alle Nederlandse grond een vaste achtergrondwaarde te zijn vastgesteld door het RIVM. Naar verwachting zal de definitieve PFAS norm in de toekomst nog verder worden opgehoogd en zal onderzoek worden gedaan naar de gevolgen en risico’s voor het milieu en de volksgezondheid. 
 

Heeft u vragen over PFAS?
 

Mocht u in de tussentijd nog vragen hebben over PFAS of andere milieurechtelijke kwesties dan staan onze bouwrecht- en milieurechtspecialisten voor u klaar.