Auteur Rosita van der Kwaak, De Ondernemer

Nu de Belastingdienst heeft aangekondigd te gaan controleren op verkapte dienstverbanden van zzp'ers, grijpen steeds meer opdrachtgevers naar een modelovereenkomst. Maar hiermee dek je niet de risico's af, stelt arbeidsrechtadvocaat Ronald Verheij. De uitvoering in de praktijk is leidend.

De Belastingdienst heft per 1 januari 2025 het handhavingsmoratorium op en gaat vanaf die datum strenger controleren op schijnzelfstandigheid van zzp'ers. Steeds meer opdrachtgevers stellen nu een modelovereenkomst of overeenkomst van opdracht (OvO) op voor de freelancers waar ze mee werken, om zoveel mogelijk risico uit te sluiten.

Toch dek je jezelf hiermee niet volledig in, volgens arbeidsrechtadvocaat Ronald Verheij van RWV Advocaten. ,,Wezen gaat voor schijn. Dat wil zeggen dat niet de inhoud van de overeenkomst doorslaggevend is, maar hoe in de praktijk invulling aan de samenwerking wordt gegeven. Het gaat om de feitelijke situatie en niet om wat partijen op papier met elkaar hebben afgesproken."

De praktijk moet precies zo zijn als in de overeenkomst

Jack Lowe, woordvoerder van het Ministerie van Financiën, zegt hetzelfde. ,,De praktijk moet precies zo zijn als in de overeenkomst staat. Als je bij team-overleggen aansluit en dezelfde taken als werknemers doet, is dat leidend. De gezagsverhouding tussen opdrachtgever en zelfstandige speelt daarnaast ook een grote rol: word je aangestuurd door de opdrachtgever of bepaal je zelf hoe je je werk doet?"

Volgens de arbeidsrechtadvocaat is de opdracht of de functieomschrijving belangrijk in de overeenkomst én in de praktijk. ,,Belangrijk is dat je vastlegt welke werkzaamheden worden verricht en waarom deze werkzaamheden door de opdrachtgever moeten worden uitbesteed aan de zzp'er. De Belastingdienst zal namelijk onder meer toetsen of door de zzp'er werk wordt gedaan dat is 'ingebed in de organisatie', waarmee werk wordt bedoeld dat past bij de normale activiteiten van de opdrachtgever. Als een zzp'er ergens op kantoor zit of bijvoorbeeld in de bouw werkt met naast zich mensen die hetzelfde werk doen in loondienst, is dit een indicatie voor schijnzelfstandigheid."

Het advies is vooral om terughoudender te worden met het inhuren van zzp’ ers.

Het gaat ook om wat er níet in de overeenkomst van opdracht moet staan, denk dan aan zaken als vakantiedagen en loondoorbetaling bij ziekte. En er moet worden gesproken over honorarium en btw in plaats van loon en brutobedragen. ,,Van een zzp'er wordt verwacht dat hij een factuur stuurt. Een belangrijk kenmerk is ook dat je je vrijelijk mag laten vervangen als zzp'er. Als dat in een overeenkomst staat, maar in de praktijk niet toegepast wordt, is het een loze letter," zegt Ronald Verheij.

Volgens Jack Lowe geeft een modelovereenkomst geen bescherming tegen het eventueel instellen van een boekenonderzoek door de Belastingdienst. Ook niet als die overeenkomst is goedgekeurd door de Belastingdienst. ,,In het geval dat een modelovereenkomst wordt gebruikt, is sprake van voorwaardelijke zekerheid. Om zekerheid te kunnen ontlenen aan de modelovereenkomst moet daadwerkelijk worden gewerkt conform de feiten en omstandigheden zoals vastgelegd in de modelovereenkomst. Juist dat aspect kan tijdens een boekenonderzoek worden vastgesteld."

Risico's voor zzp'er minder groot

Er komen voor bedrijven dus meer risico's aan het inhuren van zelfstandigen, of je nu een schriftelijk overeenkomst aangaat of niet. ,,Het advies is vooral om terughoudender te worden met het inhuren van zzp'ers en mensen in dienst te nemen", zegt Ronald Verheij.

,,De schade voor een bedrijf kan groot zijn wanneer sprake blijkt van een verkapt dienstverband, zeker wanneer het veel schijnzelfstandigen betreft. Overigens mogen de belastinginspecteurs, uitzonderlijke situaties daargelaten, pas vanaf 1 januari 2025 weer boetes en naheffingen opleggen en niet met terugwerkende kracht tot vóór deze datum. Voor de zzp'er zelf zullen de financiële risico's een stuk minder groot zijn."

Jack Lowe laat weten dat het Ministerie van Financiën momenteel een verkenning uitvoert naar de toekomst van modelovereenkomsten. ,,Hierover verwachten we na de zomer te communiceren via een Kamerbrief."