Defensie maakt verboden onderscheid op grond van leeftijd

Kort geleden oordeelde het College voor de Rechten van de Mens dat Defensie oudere burger ambtenaren benadeelt door medewerkers met meer dan 35 dienstjaren als eerste te ontslaan. Hiermee handelt Defensie in strijd met de Wet Gelijke Behandeling op Grond van Leeftijd bij de Arbeid (WGBL).

Werkt u net als Piet al meer dan 35 jaar bij Defensie?

We nemen Piet de Graaf, een burgerambtenaar van 57 jaar oud, die sinds 1972 bij Defensie werkzaam is binnen een onderdeel van de Koninklijke Landmacht. Hij heeft 40 voor pensioen geldende dienstjaren.

Op zijn positie is een Reorganisatieplan en het Personeelsvullingsplan van toepassing. Kort gezegd hebben deze plannen tot gevolg dat ontslag wegens overtolligheid in de volgende - aan artikel 116 lid 3 BARD ontleende - rangorde geschiedt:

Degenen die ontslag wensen;
Degenen die 35 of meer voor pensioen geldende dienstjaren hebben, waarbij ouderen in leeftijd vóór jongeren worden ontslagen;
Degenen die de leeftijd van 35 jaren nog niet hebben overschreden, te beginnen met hen die het geringste aantal jaren in overheidsdienst hebben doorgebracht;
Degenen die het geringste aantal jaren in overheidsdienst hebben doorgebracht en 35 jaar of ouder zijn.

Kortom, volgens deze ontslagvolgorde is Piet als eerste aan de beurt voor ontslag.

Onderscheid naar leeftijd?

Piet pikt het niet en stapt naar het College voor de Rechten van de Mens. Hij stelt dat Defensie onderscheid maakt op grond van leeftijd. Daartoe voert hij onder meer aan dat hij op basis van zijn anciënniteit wordt achtergesteld. Hij wordt immers als 57-jarige medewerker met meer dan 35 dienstjaren op grond van zijn leeftijd benadeeld ten opzichte van personeelsleden met een anciënniteit van minder dan 35 dienstjaren (categorie d).

Het College voor de Rechten van de Mens is het hier mee eens, stelt Piet in het gelijk en oordeelt dat er sprake is van indirect onderscheid naar leeftijd.

Verboden onderscheid?

Onderscheid naar leeftijd is echter niet verboden als dat onderscheid objectief gerechtvaardigd is. Daarvoor is vereist dat het onderscheid:

Een legitiem doel dient.
Defensie meent dat onderscheid gerechtvaardigd is en licht toe dat het doel van het onderscheid naar leeftijd is de bescherming van degenen die het zwaarst door een mogelijk ontslag worden getroffen. Daarom worden oudere werknemers beschermd (categorie d), tenzij ze zo lang in dienst zijn dat er sprake is van voldoende pensioenopbouw en afdoende inkomensvoorziening tot pensioengerechtigde leeftijd (categorie b). Het College voor de Rechten van de Mens oordeelt dat het beschermen van werknemers die het zwaarst door ontslag worden getroffen, een legitiem doel is.
Het middel om dat doel te bereiken passend en noodzakelijk is.
Ambtenaren met meer dan 35 dienstjaren zouden volgens Defensie voldoende pensioen hebben opgebouwd en een afdoende inkomensvoorziening tot de pensioengerechtigde leeftijd. Het is echter niet in alle gevallen zo dat meer dan 35 dienstjaren garant staan voor voldoende pensioenopbouw en inkomensvoorziening tot de pensioengerechtigde leeftijd. Daarvan is ook in het geval van Piet geen sprake. De voorheen geldende VUT en de vroegere wachtgeldregelingen zijn op hem niet meer van toepassing. Het middel is daarom niet passend.

Ook is het College voor de Rechten van de Mens van oordeel dat het middel in deze zaak niet noodzakelijk is, omdat het middel niet in evenredige verhouding staat tot het doel.

Omdat het middel noch passend, noch noodzakelijk is, oordeelt het College dat er in dit geval sprake is van verboden onderscheid naar leeftijd.

Gevolgen oordeel College voor de Rechten van de Mens

Een oordeel van het College heeft geen (directe) rechtspositionele gevolgen. U dient dus (ook) altijd nog een bezwaar- of beroepsprocedure te starten om uw ontslag aan te vechten. Wordt in bezwaar of beroep geoordeeld dat er sprake is van overtreding van de Wet Gelijke Behandeling op Grond van Leeftijd bij de Arbeid (WGBL), dan is het verleende ontslag niet geldig.