Als gevolg van de strengere witwasaanpak van banken wordt het MKB overladen met papierwerk. Bovendien moeten ondernemingen in ‘risicosectoren’ waar veel cash in omloop is, zoals de bouw en de horeca, niet alleen extreem lang wachten op het verkrijgen van een financiering, maar ook op een ‘simpele’ betaalrekening. Dit kan aldus tot maar liefst negen maanden duren.

Ondertussen is de volgende halte op de weg naar volledige financiële transparantie (ook wel: het volledige verlies van financiële privacy) de uitbanning van cash. Bij die halte hoort ook het framen van alle contante opnames en stortingen als verdacht. Uit een steekproef van een DNB-onderzoek in 2015 bleek nog dat 100% van alle winkeliers contant geld accepteerde, een percentage dat nog vóór aanvang van de coronacrisis gedaald bleek te zijn tot 97%. Inmiddels zal dat percentage veel verder gedaald zijn, veelal uit efficiencyoverwegingen. Gevolg is echter dat het in de maatschappelijke opinie steeds normaler wordt om nog cash te weigeren en daarmee ook ‘merkwaardiger’ om nog contant te betalen, ook al stelt de Minister (m.i. enigszins plichtmatig) “voor het goed functioneren van het betalingsverkeer is het belangrijk dat de acceptatie van contant geld door toonbankinstellingen groot is”.

Daarnaast worden (girale) betalingen pas na lang wachten goedgekeurd en, als de bank een vermoeden heeft dat er witwaspraktijken gaande zijn, beëindigt de bank soms zelfs de gehele relatie. Het MKB en diverse brancheverenigingen vragen zich af of deze aanpak ook daadwerkelijk het witwassen van geld en terrorisme tegen gaat. 

De Wwft-aanpak van banken

Banken hebben hun controles aangescherpt om te voorkomen dat criminelen via hun rekeningen geld witwassen. Deze zogenoemde “poortwachtersfunctie” kennen alle financiële instellingen in het kader van de Wwft al langer, maar nu de politiek meer prioriteit geeft aan “het voorkomen (althans beperken) van vermenging van de boven- en onderwereld”, wordt van banken ook verwacht dat zij scherpe(re) controles gaan uitvoeren. 

Dat banken zich in het verleden niet altijd hielden aan de voorgeschreven (controle)regels, bleek toen ING vorig jaar een ongekend hoog bedrag van EUR 775 miljoen moest betalen om vervolging voor een falend witwasbeleid af te kopen. Daarnaast onderzoekt het Openbaar Ministerie momenteel of ABN Amro de Wwft voldoende heeft nageleefd. Eerder werd al duidelijk dat ABN Amro onvoldoende controleerde of de door haar verstrekte privérekeningen niet (tevens) zakelijk werden gebruikt – en aldus onder het zakelijke, en dus verhoogde risicoprofiel, vallen.

Inmiddels ontvangt het MKB stapels met formulieren met vragen over, onder andere de eigen UBO’s en de UBO’s van haar klanten, de buitenlandse belastingstatus en de herkomst van het geld dat de klant ontvangt. Voor een middelgroot bedrijf, dat onderdeel is van een groter concern met een complexe aandeelhoudersstructuur, levert dit al gauw uren aan invulwerk op. 

De banken moeten weten wie hun klant is: Know Your Client, KYC zogezegd. Via de ingevulde formulieren menen ze aan die toets te voldoen en een profiel van iedere klant te kunnen maken. Wat zijn de doelstellingen van de klant? Is deze professioneel, deskundig en risicovol – of juist niet? Zodra het (betaal)gedrag van de klant niet aansluit bij haar profiel, zal de bank vervolgens verscherpt onderzoek moeten verrichten.

Download whitepaper KYC-onderzoek in de praktijk

Hoe ga je om met lastige vragen van de bank? In het whitepaper leggen we uit waar deze vragen vandaan komen, welke risico’s daarbij spelen en wat jouw rechten en plichten zijn. Ook lees je hoe je onaangename verrassingen bij een KYC-onderzoek voorkomt en welke stappen je moet nemen om te voorkomen dat de bank de klantrelatie met jou opzegt.

Een KYC-onderzoek, met alle mogelijke gevolgen van dien, kan iedere onderneming treffen. Neem dan ook tijdig maatregelen en voorkom beëindiging van jouw bankrekening.

Meer informatie

Langere wachttijden leiden juist tot risicovol betalingsgedrag

Lange wachttijden belemmeren de economische activiteiten van ondernemingen, veroorzaken schade en stimuleren daarmee ongewenst en risicovol gedrag: klanten zullen naar ‘creatieve’ oplossingen zoeken, zoals het openen van een bankrekening in een land waar banken minder moeilijk doen of bij een financiële instelling zonder gerenommeerde reputatie. 

Risicovolle bedrijven worden bovendien – lang niet altijd terecht – geweigerd of zelfs geloosd als klant, zoals de internationale handel op bijvoorbeeld Afrika, Latijns-Amerika en Oost-Europa. 

Een ander voorbeeld: de voetbalclubs. In een eerder artikel schreef mijn kantoorgenoot al over het feit dat de Rabobank – bankier van 80% van het professionele voetbal – in vervolg op een kritisch rapport van de DNB geen zaken meer zal doen met voetbalclubs. Better safe than sorry, is aldus de insteek van de banken.

Werken de strengere controles?

Maar hebben deze strengere controles daadwerkelijk zin? De financiële recherche en het Openbaar Ministerie stellen van wel. En de banken voelen zich op dit moment niet geroepen dat tegen te spreken. Harde cijfers van resultaten ontbreken echter.

Zelf stellen de banken dat de aanpak efficiënter kan. ABN Amro, ING, Rabobank, Triodos Bank en de Volksbank hebben hun Wwft-controlemechanismen en resultaten inmiddels ook al gekoppeld aan het systeem genaamd Transactie Monitoring Nederland. TMNL BV is eind 2020 gestart en zal vanaf 2021 voor het eerst gezamenlijk transacties gaan monitoren: eerst enkel zakelijk en in de toekomst zal dit ook transacties van privérekeningen betreffen. Het doel is het vaststellen van ongebruikelijke patronen in het betalingsverkeer, patronen die banken individueel niet kunnen herkennen. Bijkomend gevolg is echter dat zodra een mogelijk ongebruikelijk patroon wordt vastgesteld, beide banken hierover zullen worden geïnformeerd en zo ook wetenschap zullen verkrijgen van het feit dat je (met jouw onderneming) bij beide banken bankiert. Ik zei het al: beetje bij beetje verdwijnt iedere financiële privacy. Verdere bespiegelingen over de toekomstige ontwikkelingen laat ik over aan jouw fantasie en de twee literaire meesterwerken 1984 en Мы (‘Wij’), waarvan de tekst in het Engels en Russisch hier en daar te vinden is. Maar wellicht valt het allemaal mee.

Het gestelde voordeel voor de klant is dat deze – in de toekomst – alle formulieren slechts eenmalig in zou hoeven vullen. Een ander gevolg is echter dat als een klant – terecht of ten onrechte – geweigerd wordt door één van de banken, het nagenoeg zeker is dat de deur ook bij de andere banken dicht blijft. Waar in Italië de banken zelfs toezicht krijgen tot de databases van de politie, is het in Nederland de vraag of de privacywetgeving van de AVG dit wel toestaat. Bovendien zullen de vijf genoemde banken hun verschillende vragenformulieren moeten uniformeren tot één vragenformulier. Als dat al gebeurt, zal daar nog echt wel de nodige tijd mee gepaard gaan.

Inmiddels zijn de Europese ministers van financiën, banken – zoals ook ING, dat in Italië enige tijd geen nieuwe klanten aan mocht nemen - en veel toezichthouders zelfs overtuigd van een antiwitwaspraktijk op Europees niveau. 

Voorlopig is er echter nog geen sprake van een ‘onafhankelijk’ Europees antiwitwasorgaan met ‘directe bevoegdheden’. Tot die tijd zullen de banken doorgaan op de ingeslagen weg en zullen ‘risicovolle’ klanten creatieve oplossingen moeten bedenken, zoals Fintech en cryptocurrency.

Heb problemen met uw bank of wilt u dat vóór zijn?

Check onze website voor meer informatie en publicaties over KYC/CDD en de maatregelen van banken in het kader van de Wwft of download het whitepaper over het KYC-onderzoek in de praktijk. Natuurlijk kun je ook contact opnemen met het KYB-team. Zij adviseert en zo nodig procedeert (desnoods met een kort geding) om te voorkomen dat jouw bank haar relatie met je beëindigt en jouw rekening(en) afsluit of blokkeert.