Veel overeenkomsten kennen boetebedingen welke in werking treden als de overeenkomst overtreden wordt. Deze kunnen stevig zijn. Zeker als een beding ziet op een bedrag per overtreding of is gekoppeld aan een tijdsbepaling, kunnen boetes fors oplopen.

De wet kent de mogelijkheid om deze te laten matigen. Zo kan de rechter op verzoek van de schuldenaar de boete matigen indien de billijkheid dit eist. In de rechtspraak is vastgesteld dat de rechter een dergelijk beroep terughoudend moet toepassen. Wanneer is dit het geval?

Uitzendbureau Protec versus Payroll organisatie Easystaff

Protec (voorheen genaamd Thuran) voert een uitzendbureau. Easystaff (voorheen genaamd Cardan) voert een payroll organisatie. Partijen werken sinds december 2009 samen. Tussen hen is een overeenkomst gesloten. Op een bepaald moment is een door Protec opgestelde exclusiviteitsovereenkomst toegevoegd met daarin een boetebeding. Bij overtreding verbeurt Easystaff een boete van €20.000,- per overtreding, vermeerderd met €5.000,- voor elke dag gedurende dat de overtreding voortduurt. Easystaff overtreedt de afspraken. Protect vordert op basis van dit beding €1.230.000,- aan boete.

De Rechtbank en het Gerechtshof matigen de boetes aanzienlijk (tot €26.500,- respectievelijk €21.150,-). Bij de Hoge Raad klaagt Protec dat het Gerechtshof ten onrechte de boete heeft gematigd, nu een dergelijk beroep terughoudend moet worden beoordeeld.

Beoordelingskader voor matiging door Hoge Raad

De Hoge Raad verwijst eerst naar het al eerder door hem vastgestelde beoordelingskader:

“De in artikel 6:94 BW opgenomen maatstaf dat voor matiging slechts grond kan zijn indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist, brengt mee dat de rechter pas van zijn bevoegdheid tot matiging gebruik mag maken als de toepassing van een boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Daarbij zal de rechter niet alleen moeten letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en de strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen."

Toepassing van matiging bij boetebeding

De Hoge Raad legt dit kader vervolgens naast de zaak:

“Zijn oordeel dat er grond is voor matiging berust op de door het hof in hun onderlinge samenhang in aanmerking genomen omstandigheden

  1. dat Protec de overeenkomst heeft opgesteld, dat zij de hoogte van de boetes heeft bepaald en dat daarover niet is onderhandeld
  2. dat Protec niet heeft aangegeven op grond waarvan zij de hoogte van de wel erg hoge boetes heeft bepaald
  3. dat de verbeurde boetes buitensporig hoog zijn in verhouding tot de werkelijk geleden schade
  4. dat de overtredingen door Easystaff slechts enkele incidenten betreffen die in het begin van de contractsperiode hebben plaatsgevonden en dat sindsdien geen andere overtredingen hebben plaatsgevonden
  5. dat de bedoeling van de overeenkomst is om Protec te beschermen tegen concurrentie en dat de beboete handelingen niet tot verlies van klanten hebben geleid.”

En komt tot de conclusie dat het hof de maatstaf juist heeft toegepast. De Hoge Raad geeft aldus zijn zegen aan de uitspraak van het hof.

Aansporingsfunctie bij boetebeding

Protec voerde verder nog aan dat een matiging tot €21.125,- maakt dat daarmee de aansporingsfunctie van de boete weg zou vallen. Ook hierin gaat de Hoge Raad niet mee. Hij acht de beslissing van het Hof aanvaardbaar.

Conclusie RWV advocaat Harjo Bakker

Uit de jurisprudentie volgt dat een beroep op matiging terughoudend dient te worden toegepast. Dit doet er niet aan af dat de rechter de boete kan matigen tot een fractie indien het boetebeding in de van toepassing zijnde omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Van belang hierbij kunnen zijn:

  • welke partij het beding heeft opgesteld
  • of partijen over het beding hebben onderhandeld
  • of onderbouwd is op grond waarvan de hoogte van de boetes zijn bepaald
  • of de boetes in verhouding staan met de schade, de ernst en duur van de overtreding van de overeenkomst en de verhouding tussen het doel van het boetebeding en de daadwerkelijke overtreding.

Heeft u te maken met boetebedingen? Aarzel niet om contact met mij op te nemen of met een van mijn collega’s.