Als u veel met consumenten of kleine ondernemingen samenwerkt, wees er dan alert op dat deze partijen door de wet worden beschermd. Bevat uw set algemene voorwaarden een onredelijk bezwarende bepaling, dan kan uw wederpartij deze in sommige gevallen buiten werking stellen. En dat wilt u natuurlijk niet. Om die reden leggen wij u in dit derde deel uit wanneer een beding onredelijk bezwarend is, zodat u deze onwenselijke situatie wellicht kunt voorkomen.
 

Wanneer is een bepaling onredelijk bezwarend?

Een bepaling in uw algemene voorwaarden is bezwarend wanneer deze te eenzijdig in uw voordeel is opgesteld, waardoor deze benadelend werkt voor uw wederpartij. Of de benadeling op haar beurt ook onredelijk is, verschilt per situatie. Bovendien is het voor uw kleinere wederpartij vaak erg lastig om te bewijzen dat van een onredelijk bezwarende bepaling sprake is. En juist daarom komt de wet de consumenten en kleine ondernemingen tegemoet met een aantal beschermingsbepalingen.

Deze beschermingsbepalingen vindt u onder meer terug op een zwarte en een grijze lijst. De zwarte lijst bevat een aantal bepalingen die altijd onredelijk bezwarend zullen zijn. De grijze lijst bevat een aantal bepalingen die meestal onredelijk bezwarend zullen zijn.

Wanneer is iemand beschermd?

In principe kunnen alleen consumenten en kleine ondernemingen een beroep doen op de zwarte en grijze lijst.

  • Onder consument wordt verstaan een natuurlijke persoon die niet handelt in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf. Denk daarbij aan de gewone burger die zijn boodschappen doet bij de supermarkt. De eigenaar van een viswinkel die voor zijn winkel hengels koopt bij de groothandel wordt niet als consument gezien. 
    Betwist u dat uw wederpartij een consument is, dan is het aan de wederpartij om aan te tonen dat hij uw producten of diensten als consument heeft gekocht;
  • Van een kleine onderneming is sprake wanneer de onderneming minder dan 50 werknemers in dienst heeft en geen jaarrekening hoeft te publiceren, waaronder bijvoorbeeld de eigenaar van de viswinkel uit het vorige voorbeeld.
     

Bedingen op de zwarte lijst

Op de zwarte lijst staat een uitputtende opsomming van bedingen die altijd als onredelijk bezwarend worden gezien ten aanzien van consumenten of kleine ondernemingen. Stelt de consument dat sprake is van een onredelijk bezwarend beding en komt het betreffende beding voor op de zwarte lijst, dan kunt u daar als gebruiker van de algemene voorwaarden niets tegen inbrengen.

Voorbeeld beding zwarte lijst: forumkeuzebeding

Een veel voorkomend voorbeeld van een beding in de algemene voorwaarden die ten aanzien van consumenten steeds als onredelijk bezwarend wordt beschouwd, is een forumkeuzebeding. Een forumkeuzebeding is een bepaling in de algemene voorwaarden waarin u bepaalt dat slechts een bepaalde rechter bevoegd is om kennis te nemen van het geschil tussen u en uw wederpartij. 
 

Het opnemen van een forumkeuzebeding kan dan ook voor verwarrende situaties zorgen. Betaalt de consument bijvoorbeeld zijn rekeningen niet en wilt u de consument dagvaarden, dan staat u voor een moeilijke keuze. Het forumkeuzebeding is geldig en dwingt u de zaak aan te brengen bij de rechter die volgens het forumkeuzebeding bevoegd is. Heeft u de zaak eenmaal bij deze rechter aangebracht en doet de consument vervolgens een beroep op de zwarte lijst, dan wordt het forumkeuzebeding als onredelijk bezwarend aangemerkt. Met als gevolg dat de rechter bij wie u de zaak heeft aangebracht zichzelf waarschijnlijk onbevoegd verklaart. 
 

Daarom is het soms beter om, als u alleen met consumenten handelt, geen forumkeuze in uw algemene voorwaarden op te nemen. Handelt u zowel met consumenten en kleine ondernemingen? Dan raden we u aan in uw algemene voorwaarden op te nemen dat u, naast de forumkeuzerechter, bovendien bevoegd bent om het geschil voor te leggen aan een andere rechter die op grond van de wet bevoegd is.  

Bedingen op de grijze lijst

Naast de zwarte lijst, kennen we ook de zogenoemde grijze lijst. Deze lijst bevat bedingen die ten aanzien van consumenten en kleine ondernemingen vermoed worden onredelijk bezwarend te zijn. Anders dan de zwarte lijst-bedingen zijn de grijze lijst-bedingen dus niet per definitie onredelijk bezwarend. Als de consument stelt dat een beding dat voorkomt op de grijze lijst onredelijk bezwarend is, dan kunt u als gebruiker van de algemene voorwaarden feiten en omstandigheden aanvoeren om aan te tonen dat het beding in de betreffende situatie niet onredelijk bezwarend is. 

Voorbeeld beding grijze lijst: exoneratiebeding

Een voorbeeld van een beding in de algemene voorwaarden dat ten aanzien van consumenten en kleine ondernemingen vermoed wordt onredelijk bezwarend te zijn, is het veel voorkomende exoneratiebeding. Met een exoneratiebeding wordt een bepaling bedoeld waarin u uw (wettelijke) aansprakelijkheid (in bepaalde situaties) geheel of gedeeltelijk uitsluit of beperkt.

Doet de consument of kleine onderneming ten aanzien van de exoneratieclausule een beroep op de grijze lijst, dan zult u aan de consument of kleine onderneming moeten kunnen uitleggen waarom het toch echt redelijk is dat u niet of slechts beperkt aansprakelijk bent voor de door hem geleden schade. U doet er dan ook verstandig aan om in uw algemene voorwaarden niet te ver te gaan in de uitsluiting van uw aansprakelijkheid.

Gevolgen bij een geslaagd beroep op de beschermingsbepalingen

Op het moment dat de consument of kleine onderneming een geslaagd beroep doet op de zwarte of grijze lijst, dan staat vast dat het beding in de betreffende situatie onredelijk bezwarend is. Overigens, ook bedingen die niet op de zwarte of grijze lijst voorkomen kunnen onredelijk bezwarend zijn. De consument of kleine onderneming moet in dat geval dan wel bewijzen dat hiervan sprake is. 

Is het beding in de algemene voorwaarden onredelijk bezwarend, dan kan de consument of kleine onderneming het beding vernietigen. Let wel, de bepaling is dus gewoon geldig totdat de consument of kleine onderneming het vernietigt. Vernietigt de consument of kleine onderneming het beding, dan kunt u er in de betreffende situatie geen beroep meer op doen. Vernietigt de consument bijvoorbeeld uw exoneratieclausule, dan leidt dit tot de onwenselijke situatie waarin u voor het volledige schadebedrag aansprakelijk bent. 

Algemene voorwaarden laten opstellen of controleren?

Heeft u nog geen algemene voorwaarden en wilt u graag een set algemene voorwaarden laten opstellen? Of heeft u al een set algemene voorwaarden, maar wilt u weten of deze juridisch in orde is? Neem dan gerust contact met ons op. Aan de hand van de door u verstrekte informatie, leveren wij juridisch maatwerk en zorgen ervoor dat uw algemene voorwaarden aansluiten bij uw bedrijfsactiviteiten.

Eerder verschenen artikelen over het opstellen van algemene voorwaarden

Aan de hand van een aantal artikelen laten wij u zien hoe u de algemene voorwaarden in de praktijk dient te gebruiken.