De ‘coronacrisis’ en ‘het nieuwe normaal’ hebben het bedrijfsleven sterk veranderd. Dit uit zich onder meer in (versnelde) digitalisering en (veel) thuiswerken. Ondertussen moet u continu de (financiële) gevolgen van dit alles voor uw onderneming blijven analyseren en in dat kader adequate maatregelen treffen.

Een onacceptabel risico op grond van de Wwft?

Afhankelijk van uw branche kan er echter meer aan de hand zijn, vaak als (indirecte) gevolgen van de coronacrisis, zoals de fors lagere olieprijzen. Naast de problemen van dit zwarte goud en de interessante ontwikkelingen rondom het echte goud, lijken bankrekeningen ook steeds waardevoller te worden. Want banken sluiten deze massaal. Dat wordt vaak gemotiveerd met "een onacceptabel risico op grond van de Wwft", Maar meestal is de achterliggende reden dat de Wwft dusdanige controlemaatregelen vergt, dat de kosten die bij de rekeninghouder in rekening worden gebracht voor het aanhouden van de rekening, niet langer opwegen tegen de kosten van de vereiste controle in het kader van de Wwft: het is niet langer rendabel. De nodige ondernemingen hebben zich daar al tegen verzet, vaak met succes. 

Banken nemen steeds vaker van hele sectoren, zoals trustkantoren, afscheid

Op grond van de Wwft moeten instellingen adequaat onderzoek verrichten naar hun klanten (maar niet de klanten van hun klanten) en hun transacties. Steeds vaker is het beleid van banken om van hele sectoren afscheid te nemen. Al in 2013 zegde de ING honderden rekeningen van trustkantoren op en in 2017 maakte de ING bekend dat zij grotendeels zou gaan stoppen met de dienstverlening aan trustkantoren.. Maar mag dat zomaar, zo’n generieke opzegging? Zelfs de EBA, de Europese Bankenautoriteit, is hier dusdanig kritisch op dat zij een onderzoek heeft ingesteld, nu zij vreest dat banken doorslaan in de naleving van de Wwft-regels. 

Rechtbank Amsterdam: generieke opzegging voor een sector is in beginsel niet toelaatbaar

De voorzieningenrechter van de Rechtbank Amsterdam sprak zich, via een schriftelijk ‘corona-kort geding’ medio 2020 uit over de vraag of zo’n generieke opzegging toelaatbaar kan zijn.

De Kempen, een Nederlandse trustkantoor met zeventien doelvennootschappen met buitenlandse UBO’s, bankierde bij de ABN Amro. In 2016 gaf de ABN Amro aan de bankrelatie te willen beëindigen. Zij wendden zich daarop tot de Citco Bank, die hen, na een jaar lang grondig te hebben onderzocht, uiteindelijk hebben geaccepteerd als klant. In januari 2019 kondigde echter ook de Citco aan de bancaire relatie te willen beëindigen. Die opzegging kwam in maart 2019, tegen een opzegtermijn van drie maanden, maar is na diverse ingediende bezwaren van het trustkantoor uitgesteld tot eind maart 2020. In de tussentijd hebben tien doelvennootschappen hun bancaire diensten elders kunnen betrekken. De Kempen zelf en zeven van haar doelvennootschappen zijn daar niet in geslaagd.

Belangenafweging voorzieningenrechter valt uit in het voordeel van trustkantoor

De voorzieningenrechter stelt op de eerste plaats vast dat De Kempen en haar doelvennootschappen alle noodzakelijke medewerking in het kader van het Wwft-onderzoek aan Citco hebben gegeven en al hun zaken op orde hebben; Citco loopt dus een gering risico als de bankrelatie nog enige tijd zou doorlopen. 

De beslissing van Citco om de relatie te beëindigen is puur gestoeld op een beleidswijziging, nota bene al twee jaar na acceptatie van De Kempen en haar doelvennootschappen als klant. Citco was bovendien de laatste bank in Nederland bij wie trustkantoren nog terecht konden.

Nu het trustkantoor en de desbetreffende zeven doelvennootschappen bij beëindiging van de bankrelatie hun onderneming hoogstwaarschijnlijk niet langer kunnen uitoefenen, gaat het belang van het trustkantoor voor op dat van Citco en mogen de rekeningen voorlopig niet worden opgezegd. Daarbij komt dat zij op geen enkele wijze tekortgeschoten zijn jegens Citco en er geen concrete aanwijzingen bestaan dat zij een integriteitsrisico vormen voor Citco en/of dat Citco (daardoor) voor onevenredig hoge kosten wordt geplaatst. 

Voortzetting bancaire relatie tussen trustkantoren en Citco niet onbeperkt

Van Citco kan echter niet worden verwacht dat deze relatie oneindig voortgezet wordt. De voorzieningenrechter verlengt wel de opzegtermijn, die op dat moment al tot 15 maanden was opgelopen. De voorzieningenrechter sluit in dat kader aan bij de woonplaats van de UBO’s van iedere doelvennootschap: buiten de EU geldt een opzegtermijn van 6 maanden, daarbinnen een jaar. De Kempen zelf, een Nederlands trustkantoor, krijgt nog minstens twee jaar respijt. 

EBA constateert misbruik van de toezichtregels Wwft door de banken, voor eigen gewin

Al langer worden vraagtekens gesteld bij de effectiviteit van de Wwft-heksenjacht, ook wel 'de-risking' genoemd, die de banken uitvoeren richting hun klanten, uit vrees voor een boete van de toezichthouders. Nu in vele sectoren met grote snelheid bancaire relaties worden opgezegd, worden die vraagtekens zelfs openlijk gedeeld door de EBA, Europese Bankenautoriteit. 

Dreigt uw bank haar relatie met u op te zeggen? Schakel het KYB-team in

Heeft u een eerste brief van de bank ontvangen met lastige vragen over uw klanten of leveranciers? Of gaat uw bank uw rekening(en) afsluiten? Neem contact op met het KYB-team van RWV Advocaten. Zij adviseert en zo nodig procedeert (desnoods met een kort geding) over zaken waarin bankrelaties op dergelijke wijze zijn beëindigd.