Een zzp’er met een overeenkomst van opdracht of toch een werknemer met een arbeidsovereenkomst? Sinds de komst van de Wet DBA in 2016 worstelen veel werkgevers met deze vraag. Met de Wet DBA is de zogenaamde VAR verklaring weggevallen. Voor werkgevers is er daarom onzekerheid over de vaag of hun zzp’er wellicht achteraf toch wordt gezien als werknemer, met alle (fiscale) gevolgen van dien. Want voor werknemers geldt behalve ontslagbescherming ook een inhoudingsplicht voor de loonheffing. Hoe krijg je als werkgever toch duidelijkheid? En hoe zit het met de handhaving door de Belastingdienst en wat zijn de plannen van het nieuwe kabinet?

Overeenkomst van opdracht of arbeidsovereenkomst?

In de praktijk is het met name van belang om vast te stellen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of van een overeenkomst van opdracht. Volgens de wet zijn bij een arbeidsovereenkomst vereist: arbeid, gezag en loon.

In de samenwerking met zzp’ers ontbreekt in de regel het element gezag, maar soms ook de verplichting tot het persoonlijk verrichten van de arbeid.

Uit een uitspraak van de Hoge Raad kan bij de vraag wat partijen zijn overeengekomen, niet alleen worden gelet op de inhoud van de overeenkomst. Ook moet worden gelet op “de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze afspraken mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.” Daarbij speelt een rol hoe “partijen feitelijk aan de overeenkomst uitvoering hebben gegeven en daaraan inhoud hebben gegeven.” Alle omstandigheden zijn daarbij van belang.

Verduidelijking door Modelovereenkomsten Belastingdienst

Om na het wegvallen van de VAR toch vooraf zoveel mogelijk duidelijkheid te geven, is door de Belastingdienst – in samenwerking met de praktijk - een groot aantal modelovereenkomsten ontwikkeld, dat te vinden is op de website van de Belastingdienst.

Wanneer een van die overeenkomsten als basis wordt gebruikt voor de afspraken geldt als uitgangspunt dat de opdrachtnemer buiten dienstbetrekking werkzaam is. Voorwaarde is wel dat de werkelijkheid moet kloppen met de inhoud van de (model)overeenkomst.

Nog een handvat(je): Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie

Een tweede houvast kan worden gevonden in de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie. Deze webmodule is als pilot gestart, maar nog altijd beschikbaar.

De Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie is bestemd voor opdrachtgevers die in Nederland gevestigd zijn en een opdracht uitbesteden aan een opdrachtnemer in Nederland. Wanneer alle vragen in de webmodule zijn beantwoord, kun je een van de volgende uitkomsten krijgen:

  • Een indicatie dat de opdracht buiten dienstbetrekking kan worden uitgevoerd, ofwel het inhuren van een zelfstandige is mogelijk;
  • Een indicatie dat er sprake is van een dienstbetrekking, ofwel het inhuren van een zelfstandige is niet mogelijk. Je kunt wel een werknemer in dienst nemen;
  • Er kan geen oordeel gegeven worden op basis van de verstrekte antwoorden.

Uit de evaluatie van de pilot is gebleken dat het invullen van de webmodule in de proefperiode de volgende uitkomsten gaf:

  • ‘indicatie buiten dienstbetrekking’ 28%
  • ‘indicatie dienstbetrekking’ 33,9%
  • ‘geen oordeel mogelijk’ 28,4%

Daarnaast was er in 9,7% van de gevallen sprake van een mogelijke fictieve dienstbetrekking.

Vooralsnog handhavingsmoratorium

In de ‘Zevende voortgangsbrief werken als zelfstandige’ heeft minister Koolmees in september 2021 de bal bij het nieuwe kabinet gelegd.

Voor de handhaving geldt nog altijd dat die beperkt is; het zogenaamde hanhavingsmoratorium.

Dit handhavingsmoratorium houdt in dat handhaving alleen kan plaatsvinden wanneer er sprake is van kwaadwillendheid of wanneer aanwijzingen van de Belastingdienst niet zijn opgevolgd binnen de gegeven redelijke termijn.

Van kwaadwillendheid is sprake als je als werkgever opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan (kunnen) wetende dat er feitelijk sprake is van een dienstbetrekking.

Regeerakkoord: voortbouwen op webmodule en betere publiekrechtelijke handhaving

In het regeerakkoord is vermeld dat een webmodule kan bijdragen aan het vooraf verkrijgen van zekerheid. De Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie is ook nog altijd ‘in de lucht’.

Tegelijk is aangekondigd dat schijnzelfstandigheid wordt tegengegaan door betere publiekrechtelijke handhaving in het geval van het vermoeden van werknemerschap.

Of dat betekent dat er in de (nabije) toekomst actiever zal worden gehandhaafd vanuit de Belastingdienst is de vraag.

Dat de zzp’er in de belangstelling staat is echter zeker. Niet alleen in de politiek, maar ook in de rechtspraak. Denk alleen al aan de uitspraken rond Uber, Helpling en de bezorgers van Deliveroo.

Meer weten over de wet DBA, de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie of de keuze tussen een zzp’er of een werknemer?

Wil je meer weten over de wet DBA of wil je hulp bij de vraag of je een zzp’er kunt inhuren of dat er wellicht toch sprake is van een werknemer met een arbeidsovereenkomst? Neem gerust contact op met mij of een van de overige arbeidsrechtspecialisten. Wij adviseren je graag.