Een bedrijf overnemen tijdens de coronacrisis? Is dat wel verstandig? Coronamaatregelen hebben niet op álle sectoren een negatieve impact. Integendeel. Het kan zelfs zijn dat u op dit moment beter draait dan ooit en omzet én winststijgingen van tientallen procenten (soms zelfs honderden!) realiseert. U heeft hierdoor de mogelijkheid om uw toekomstige (pensioen) plannen in tijd naar voren te halen, zoals het overnemen van een bedrijf. 

Bedrijf in de problemen helpen? Bedrijf overnemen 

De coronacrisis verzwakt bedrijven. Volgens www.mkb.nl bestaat grote onzekerheid bij bedrijven in o.a. de reisbranche, horecabranche, bloemen- en plantensector, evenementenbranche, autoverhuurbranche en kledingbranche. Zij kennen momenteel omzetverliezen tot boven de 90%.

Een overname kan dus een uitkomst zijn voor een bedrijf dat in de problemen verkeert. En tegelijkertijd kan het overnemen van een bedrijf in de problemen een kans voor u zijn. Een win-win situatie dus.

Ook kunt u zich als koper nu beperken tot datgene wat u echt wilt overnemen. Méér dan pre corona zien we nu dan ook een focus op activa/passiva transacties, al dan niet ná een herstructurering/reorganisatie.

Waar moet u beginnen als u een bedrijf wilt overnemen?

Het is voor u nóg meer zaak dan ooit tevoren om met behulp van een gedegen boekenonderzoek (due diligence) te bepalen of, en zo ja in welke mate in moeilijkheden verkerende concullega’s levensvatbaar zijn. 

De overheid steekt met allerlei steunmaatregelen haar nek uit. Bij een overname in deze tijd is het cruciaal om vast te stellen in hoeverre die overheidsafhankelijkheid echt alléén als overbrugging is bedoeld.

Naast de tip om een boekenonderzoek te laten uitvoeren, raden we u aan om zorgvuldig te werk te gaan en de juiste stappen te nemen. Wij zetten deze stappen voor u op een rij.

Download het complete bedrijfsovername stappenplan 

De te nemen stappen zijn hieronder kort uitgewerkt en vindt u tevens in een uitgebreide versie terug op onze website. Wilt u ze liever gebundeld in een stappenplan? Download dan het complete Stappenplan Bedrijfsovername. Zo kunt u zich goed voorbereiden voor als u een bedrijf wilt overnemen.

Download stappenplan

Bedrijf overnemen: de te nemen stappen bij een bedrijfsovername

Geheimhoudingsovereenkomst, kennismaking en verkoopmemorandum

Als u een bedrijf op het oog heeft dat u wilt overnemen, dan wilt u natuurlijk meer weten over het bedrijf zelf, de bedrijfsvoering, de klanten etc. van de verkoper. Uiteraard zal een verkoper deze informatie aan u willen verstrekken, maar niet voordat u een geheimhoudingsovereenkomst heeft getekend. Dit geeft de verkoper de zekerheid dat u mogelijk belangrijke, concurrentiegevoelige of vertrouwelijke informatie over het over te nemen bedrijf openbaar maakt of onbevoegd gebruikt. Zeker in bepaalde bedrijven is een gedetailleerde geheimhoudingsovereenkomst cruciaal. Bijvoorbeeld als het bedrijf werkt met geheime recepturen of aan de ontwikkeling van patenten.

Na ondertekening van de geheimhoudingsovereenkomst kunt u (nader) kennis maken met de verkoper. Is er een positieve klik met de verkoper en bestaat aldus het voornemen om over de koop te gaan onderhandelen, dan wordt het tijd om meer informatie te ontvangen over de ‘ins en outs’ van het bedrijf. De verkoper kent het bedrijf als geen ander en weet dus wat hij verkoopt. U weet dat niet. Het is daarom verstandig om een verkoopmemorandum bij de verkoper op te vragen.

Meer weten over de geheimhoudingsovereenkomst, kennismaking en verkoopmemorandum? Lees het gelijknamige artikel. 

Bedrijfswaardering en indicatief niet-bindend bod

  • ‘De waarde van de tent zit in de vent’. Is die waarde objectief te bepalen of is en blijft de waarde van een bedrijf een subjectief begrip en is het waard ‘wat een gek ervoor geeft’. Het is vrij standaard dat als u een bedrijf wilt overnemen, een verkoper bij de waardering op hogere bedragen uitkomt dan u als koper. Vóórdat u en verkoper uiteindelijk tot een deal komen, kunnen er ten behoeve van die waardering nogal wat waarderingsmethoden de revue hebben gepasseerd. Tegelijkertijd zijn er elementen die altijd terugkomen en die zijn te beïnvloeden (lees meer in het gelijknamige artikel).

    Heeft u de noodzakelijke informatie van de verkoper ontvangen? Dan kunt u aan de hand van deze informatie de (voorlopige) waarde van het bedrijf dat u wilt overnemen bepalen en een bieding voorbereiden. Het doen van een bieding aan de verkoper laat zien dat u serieus bent en schept vertrouwen. Over het algemeen is dit een indicatieve, niet-bindende bieding. Indicatief omdat u vaak nog lang niet over alle relevante informatie beschikt en niet-bindend omdat de daadwerkelijke onderhandelingen nog zullen moeten plaatsvinden. U heeft slechts in hoofdlijnen informatie van de verkoper ontvangen. Het due diligence-onderzoek dient immers nog plaats te vinden. Dit voorbehoud maakt u dan ook in uw bod. 

    In het begin van het overnametraject is overeenstemming over de koopprijs in hoofdlijnen evenwel een erg belangrijke. Immers, als u mijlenver van de verkoper verwijderd bent wat betreft de hoogte van de koopprijs, dan zijn vervolgstappen niet zinvol.

    Meer weten over bedrijfswaardering en een indicatief niet-bindend bod? Lees het gelijknamige artikel. 
     

Intentieovereenkomst (Letter of Intent, ook wel LOI)

  • Bent u na de ontvangen informatie over het bedrijf dat u wilt overnemen nog positief over de koop? Ook na het door de koper gedane bod? Dan, treedt u met de verkoper in onderhandeling over de voorwaarden van de koop. Deze voorwaarden moeten voor u beiden acceptabel zijn. Dit is de precontractuele fase, die pas eindigt op het moment dat u overeenstemming bereikt over het bod (aanbod en aanvaarding) en er aldus een koopovereenkomst tot stand komt.

    Veelal worden op dat moment bepaalde ‘basisafspraken’ in een intentieovereenkomst, ook wel Letter of Intent (LOI) genoemd, vastgelegd, voor als u en verkoper er toch niet uit komen. Net als de uiteindelijke koopovereenkomst, is het aan u en de verkoper om de inhoud daarvan te bepalen. De LOI bevat vaak ook de afspraken over geheimhouding en de vergoeding van bepaalde te maken kosten. Ook kan een periode worden opgenomen waarin u exclusief met elkaar onderhandelt. Daarnaast worden in de LOI de tussentijdse onderhandelingsresultaten nog weleens vastgelegd, dit om u en verkoper te ‘herinneren’ aan reeds gemaakte afspraken.

    Het idee van een LOI is dat deze slechts ‘basisafspraken’ bevat. Naar Nederlands recht is van overeenkomsten echter niet de vorm, maar de inhoud beslissend. Denk dus niet te snel dat als u één A4-tje met wat afspraken maakt en daarboven LOI, Letter of Intent of intentieovereenkomst schrijft, u daar niet aan gehouden kan worden. De geldigheid van zo’n intentieovereenkomst moet u dus wel degelijk serieus nemen. 

    Meer weten over de intentieovereenkomst? Lees het gelijknamige artikel. 

Onderhandelingen vanuit verschillende disciplines

  • Als u een bedrijf wilt overnemen, zult u veel moeten onderhandelen. En onderhandelen is een vak apart. Er komt veel bij kijken. Samen met de verkoper gaat u na wat voor u beiden werkelijk belangrijk is en opgenomen dient te worden in de koopovereenkomst. Waar hechten u en de verkoper veel waarde aan en waaraan niet? Het is aan te raden al in een vroeg stadium een eerste concept van de overeenkomst op te (laten) stellen. Dit kan op hoofdlijnen, al dan niet in een intentieovereenkomst (LOI). Zo maakt u direct duidelijk wat uw wensen zijn en kunnen u en de verkoper eenvoudiger te werk gaan. Schuif heikele onderwerpen niet vooruit, dit leidt vaak tot onoverbrugbare meningsverschillen later in het proces.

    Tevens zijn de onderhandelingen vanuit fiscaal perspectief belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan de wijze waarop de deal gestructureerd wordt, maar ook aan een aandelentransactie versus een activa passiva transactie. Dit loopt als een rode draad door de onderhandelingen.

    Meer weten over onderhandelingen vanuit verschillende disciplines? Lees het gelijknamige artikel.

Financiering en earn-out

  • Het is van belang dat u tijdens een bedrijfsovernametraject tijdig een overzichtelijk en realistisch financieel plan maakt. Het is namelijk niet meer vanzelfsprekend dat banken of private investeerders in alle gevallen bereid zijn een (gedeeltelijke) financiering te verschaffen. Door zeker te weten dat de financiering op orde is, voorkomt u betalingsproblemen en kunt u zich concentreren op wat u moet regelen.

    Bovendien is het denkbaar dat u met de verkoper overeenstemming bereikt om de koopsom in termijnen te voldoen. Ook kunt u bijvoorbeeld met de verkoper afspreken dat (een deel van) de koopsom afhankelijk is van hoe het verkochte bedrijf zich ontwikkelt (een ‘earn-out’). Ongeacht op welke grondslag het berust: een earn-out leidt bijna altijd (tot 70%!) tot discussie. Maak daarover dus duidelijke afspraken en leg dit goed vast. Ook een considerans bij de overeenkomst kan u daarbij helpen.

    Meer weten over de financiering en earn-out? Lees het gelijknamige artikel. 

Due diligence

  • Voor u als kopende partij is het niet altijd duidelijk of het verstandig is om te investeren in het bedrijf dat u wilt overnemen. Om hier een beter beeld van te krijgen, wordt een due diligence-onderzoek gedaan.

    Bij de due diligence wordt er in uw opdracht een ‘boekenonderzoek’ gedaan bij de verkoper en speelt de uitwisseling van informatie tussen u en verkoper een grote rol. U heeft als koper een onderzoeksplicht en kunt niet blindelings afgaan op de mededelingen van de verkoper. De verkoper heeft de plicht om relevante informatie aan u te melden zodat u de risico’s in kaart kunt brengen.

    Gedurende het due diligence-onderzoek komt u in aanraking met vertrouwelijke informatie van of over het bedrijf dat u wilt overnemen. Logischerwijs wil de verkoper niet dat deze informatie wordt misbruikt/gebruikt of met andere partijen wordt gedeeld. Als de geheimhoudingsovereenkomst niet reeds in het kader van de informatie-uitwisseling door u is opgesteld en ondertekend, dan wel als beding in de intentieovereenkomst tussen u beiden is overeengekomen, dan is het verstandig om voorafgaand aan het starten van het due diligence-onderzoek alsnog een geheimhoudingsovereenkomst op te laten stellen en deze allebei te ondertekenen.

    Meer weten over due diligence? Lees meer in het gelijknamige artikel. 

De koopovereenkomst

  • Zodra het due diligence-onderzoek is verricht en u nog altijd het bedrijf wilt overnemen, komt het belangrijkste document bij een overname aan bod: de koopovereenkomst. De exacte inhoud van een koopovereenkomst hangt af van vele factoren, waarbij de belangrijkste onderwerpen altijd zijn:

    • koopprijs en een eventuele earn-out regeling,
    • garanties,
    • vrijwaringen en
    • aansprakelijkheid.

    Het lastige is dat uw belangen en die van de verkoper tegenstrijdig zijn en dus tot discussie leiden. De onderwerpen garanties, vrijwaringen en aansprakelijkheid leiden vaak tot de meeste discussie. De verkoper wenst zijn aansprakelijkheid zoveel mogelijk in geld en duur te beperken. Daartegenover staat dat u moet bepalen of en in hoeverre u met deze beperkingen instemt.

    Afhankelijk van de uitkomsten van het due diligence-onderzoek, zult u een keuze hebben gemaakt over de wijze van koop. Heeft u daarbij gekozen voor een overdracht van aandelen, dan zal een share purchase agreement (ook wel SPA genoemd) worden opgesteld. Kiest u voor een overdracht van activa en/of passiva, dan zal de koop en verkoop in een asset purchase agreement (ook wel APA genoemd) worden vastgelegd.

    De koopovereenkomst  is één van de contracten die bij een koop gesloten moet worden. Het moet afgestemd zijn op hetgeen in de managementovereenkomst en aandeelhoudersovereenkomst staat. Maar ook moet het ‘passen’ bij de financieringsdocumentatie van de bank dan wel anderszins.

    Meer weten over de koopovereenkomst? Lees meer in het gelijknamige artikel. 

Onderhandelingen over specifieke punten

  • Onderhandelen is een integraal onderdeel op het moment dat u een bedrijf wilt overnemen. Het speelt gedurende het gehele overnametraject een grote rol. In een vroeg stadium heeft u al met de verkoper onderhandeld over de hoofdlijnen ten aanzien van het overnametraject, die u al dan niet heeft vastgelegd in een intentieovereenkomst. Het is nagenoeg altijd standaard dat u naar aanleiding van de resultaten van het due diligence-onderzoek weer (terug) om de onderhandeltafel gaat. Want natuurlijk had u verwacht ‘dat het due diligence-onderzoek betere resultaten zou laten zien!’. Het is dan zaak om te bepalen of u hier inderdaad niet op hoefde te rekenen en dit aldus reden geeft om af te wijken van de initieel uitgezette lijnen. Vaak is het overigens een combinatie van beiden.

    Start met een goede voorbereiding. Wat is voor u belangrijk, wat is voor de verkoper belangrijk en wat zijn de onderhandelingsposities? Dus moet u ook weten, althans zien te achterhalen, wat voor de verkoper belangrijk is. Durf daar ook naar te vragen. Vaak heeft een verkoper het dan over de prijs, maar veelal is dit helemaal niet de belangrijkste factor. Aan de hand van deze informatie weet u op welke aspecten u wat harder kunt onderhandelen.

    Onderhandel -zo mogelijk- niet zelf. Het komt onderhandelingen vaak ten goede als u een ‘onderhandelaar’ stuurt, bij voorkeur iemand die qua onderhandelingsstijl aansluit bij, of goed kan omgaan met, de (onderhandelaar van) de verkoper. Stuur iemand die in staat is te achterhalen wat de belangen zijn van de verkoper en hoe sterk de beider onderhandelingsposities zijn. Bovendien worden zo emotionele factoren beperkt. Onderhandelen kan immers een emotioneel proces zijn, met name wanneer het een familiebedrijf betreft. Ook wordt er minder snel iets ‘niet-functioneel weggegeven’. De onderhandelaar zal immers altijd een fiat van u moeten krijgen. Bovendien: blijken de onderhandelaars toch niet echt te ‘matchen’, dan kunt u altijd nog een andere onderhandelaar sturen, zonder dat de relatie met de verkoper onherstelbaar verstoord is.

    Meer weten over onderhandelingen over specifieke punten? Lees het gelijknamige artikel. 

Signing en closing

  • Vaak wordt er op het laatste moment nog flink onderhandeld en nog het nodige gewijzigd, maar uiteindelijk is er dan het moment waarop de ondertekening van de definitieve verkoopovereenkomst plaatsvindt. Dit wordt ook wel signing genoemd. Op basis van de verkoopovereenkomst wordt er vervolgens betaald en vindt de daadwerkelijke levering van het bedrijf plaats. Dit is de zogenaamde closing, het sluitstuk van de transactie. Wanneer het sluiten van de deal en de betaling en levering op hetzelfde moment plaatsvinden, wordt over het algemeen alleen de term closing gebruikt. Als het tekenen van de koopovereenkomst en de levering niet op dezelfde dag kunnen plaatsvinden, dan is het belangrijk dat er ook over deze tussenliggende periode afspraken worden gemaakt. 

    Op het moment dat alles juridisch en financieel rond is, is de deal afgerond. Dan begint daadwerkelijk de echte bedrijfsovername pas. Het gekochte bedrijf moet (soms gedeeltelijk) in het bestaande bedrijf geïntegreerd worden. Hierover heeft u als koper uiteraard al bij de aanvang van het overnametraject nagedacht. 

    U doet er vaak verstandig aan om uw eigen ondernemersvisie te combineren met de beste punten uit het systeem van het overgenomen bedrijf. Zo combineert u het beste uit twee, waarmee u het meest positieve effect behaalt. Vergeet daarbij ook niet om op tijd de integratie van de nieuwe werknemers mee te nemen in uw integratieplan. Kijk in dit kader of aan bepaalde werknemers een andere functie moet worden aangeboden of dat afscheid genomen moet worden van werknemers en welke voorwaarden en kosten daaraan verbonden zijn.

    Meer weten over de signing en closing? Lees het gelijknamige artikel.

Wilt u advies over een bedrijfsovername?

Wilt u een bedrijf overnemen en heeft u onze hulp nodig bij het doorlopen van het overnametraject, neem gerust contact met ons op. Onze overname experts kunnen u adviseren en/of de overname begeleiden.